Spaanse tapas en Portugese petiscos – de ultieme gids voor tips, inspiratie en recepten

Tapas. Altijd lekker, toch? Ik was onlangs weer eens in Spanje en Portugal en mocht genieten van een aantal geweldige lunches en diners. Steevast beginnen die met wat tapas, of – de Portugese versie – petiscos. Ik was wederom verrukt door zoveel creativiteit die verdergaat dan de overbekende klassiekers als gehaktballetjes in tomatensaus, croquetas of wat Spaanse jamón. Daarom heb ik maar eens een overzichtje gemaakt van al die heerlijke hapjes. Deze blog heet dan ook niet voor niets: Spaanse tapas en Portugese petiscos – de ultieme gids voor tips, inspiratie en recepten.

Je vindt hier een lijst van zo’n 150 Spaanse tapas en pinxtos en bijna 90 Portugese petiscos, handig ingedeeld naar verschillende categorieën: vegetarisch, salades, vis / schaal- en schelpdieren, gevogelte, vlees en dessert. Een aantal heb ik al eens zelfgemaakt, daarvan zet ik de link naar mijn recept erbij. De rest is vooral ook bedoeld als inspiratie. Want met tapas of een Spaanse borrelplank valt zoveel te beleven en te proeven. En je leest hieronder ook nog eens 10 tips voor je tapasfeestje en wat tips voor wijn & spijs combinaties !

Spaanse tapas en Portugese petiscos – de ultieme gids voor tips, inspiratie en recepten. Je vindt hier een lijst van zo’n 150 Spaanse tapas en pinxtos en bijna 90 Portugese petiscos, handig ingedeeld naar verschillende categorieën: vegetarisch, salades, vis / schaal- en schelpdieren, gevogelte, vlees en dessert. En je krijgt 10 tips voor de tapasfeestje en wat tips voor wijn & spijs combinaties!

Van rustiek tot verfijnd
Zeker in Spanje begin je de lunch of diner vaak niet met een heus voorgerecht, maar met een mooie selectie van huisgemaakte tapas, kleine hapjes die je doen uitzien naar meer. En die tapas verschillen per regio en per restaurant, en soms zijn ze heel eenvoudig en rustiek van eenvoudige goedkope ingrediënten, maar soms ook heel verfijnd en vernieuwend bij toprestaurants. Maar altijd vormen ze een mooi en verrassend begin van je maaltijd en dat is altijd een feestje op zich! Of Spanjaarden gaan aan het einde van de middag nog hun favoriete (tapas)bar of kroegje, drinken daar een glaasje wijn of sherry en nemen een of meer hapjes om de tijd tot het diner te kunnen volhouden. Of gewoon voor de gezelligheid en een kletspraatje met bekenden, collega’s na het werk of vrienden.

Als je thuis voor Spaanse hapjes gaat, kun je uiteraard wat heerlijke bekende tapas maken, zoals pinchos morunos (Moorse spiesjes), patatas bravas met salsa brava, albondigas (gehaktballetjes in tomatensaus), croquetas met ham, boquerones en vinagre (ansjovisjes in azijn), pimientos de Padrón (gegrilde groene papertjes) of champignons in knoflook, of gewoon wat manchego en jamón serveren. Maar je kunt ook denken aan fijne Spaanse borrelplank vol Spaanse of spaansgetinte delicatessen. En sommige Spaanse tapas of Portugese petiscos die ik tijdens mijn reizen en studietripjes kreeg, overstijgen het normale niveau van simpele borrelhappen. Soms zijn het meer bijzondere tapas, en soms bij een lokaal restaurant of een restaurant van een wijnhuis is het echt luxe ‘fingerfood’; verfijnd (tapas refinadas), maar altijd met beide voeten geworteld in de lokale traditie en dus per regio deels verschillend.

Mijn ‘ultieme gids’ is best uitgebreid, met bekende en minder bekende tapas en petiscos, dus laat je lekker inspireren. Kies wat je lekker vindt en zoek op internet naar wat recepten. Tip: als je de Spaanse gerechtnaam intypt + het woord receta (recept) erbij, krijg je vaak authentiek Spaanse recepten. En veelal kun je bovenaan voor de vertaaloptie kiezen en zie je het recept meteen in het Nederlands (of je kopieert de hele tekst naar Google Translate, zelfde resultaat). Wel zo makkelijk en je weet dan zeker dat je een authentiek Spaans recept hebt. Maar je kunt natuurlijk ook naar Nederlandse recepten gaan zoeken, maar die zijn soms aangepast aan de Nederlandse smaak en daardoor minder authentiek. Aan jou de keuze.

10 tips voor je tapasfeestje

1. Combineer: Kies een handige combinatie van zelfgemaakte en kant-en-klare tapas. Of organiseer een tapasparty waarbij iedereen wat tapas meeneemt. Je kunt je gasten ook erbij betrekken door hen te laten helpen in de keuken. Zo creëer je een gezamenlijke ervaring en heb je zelf minder stress.
2. Voorbereiding: Als je veel zelf maakt, denk aan je timing, want veel verschillende hapjes maken kost ook best veel tijd. Begin daarom op tijd met je voorbereidingen. Veel koude hapjes kun je al van tevoren doen en een deel van het snijwerk voor warme hapjes kun je voorbereiden. Dan hoef je de warme gerechten alleen maar op het moment zelf af te maken. Maak dus een vluchtschema voor je volgorde.
3. Variatie: Maak voor elk wat wils en maak een keuze uit vegetarische hapjes, salades, vis / schaal-/schelpdieren, en hapjes met kip of vlees. Daarnaast kun je altijd wat manchego, plakjes jamón, gerookte amandelen, olijven, druiven etc. erbij zetten. Als je wilt, kun je als dessert ook wat zoete hapjes serveren.
4. Regionaal: binnen het thema tapas of petiscos kun je ook nog verder inzoomen op een bepaalde regio. Kies bijvoorbeeld voor Baskische pintxos, of voor tapas uit Andalusië of Catalonië. Of heb je een andere geliefd gebied op het Iberisch schiereiland? Het is misschien even zoeken naar specifieke hapjes uit je favoriete regio, maar je waant je dan wel weer even helemaal terug.
5. Opbouw: Hoe serveer je je tapas? Serveer je alles in één keer of kom je telkens met nieuwe hapjes? In het laatste geval begin je eenvoudig met wat brood, olijven, manchego en jamón. Daarna basisgerechten zoals patatas bravas, croquetas of tortilla en dan komen lichtere vegetarisch en visgerechtjes op tafel. Vervolgens gerechtjes met kip en dergelijke en tenslotte stevige gerechtjes met vlees. Denk dus aan een goede opbouw van licht naar stevig, maar wissel ook af zodat er altijd voor iedereen wat op tafel komt. Je kunt ook van koud naar warm gaan.
6. Porties: Sommige Spaanse of Portugese gerechten zijn niet speciaal bedoeld als tapas of kleine hapjes, maar je kunt ze wel serveren in kleine porties of op individuele schaaltjes.
7. Serveren en sfeer: Je kunt de tapas serveren op grote borrelplanken, in amuseglaasjes, in typische aardenweken schaaltjes, en/of op individuele schoteltjes, afhankelijk van het soort hapje. Zorg ook voor kleine schaaltje voor je gasten en geef kleine prikkertjes of vorkjes erbij. En creëer een sfeervolle tafelopstelling in Spaanse of Portugese sfeer.
8. Hou je bij je thema: Tapas zijn oorspronkelijk Spaans, basta. Als je purist bent, hou je je dus strikt aan het thema Spanje en/of Portugal, en neem je alleen echte Spaanse tapas en Portugese petiscos. Dan horen andere kleine hapjes, zoals mini-pizza’s, mini-hamburgertjes, wraps, bruschetta, spiesjes kipsaté, Griekse mezze en mini-taco’s natuurlijk niet op je borrelplank. Maar hé, jij bent de chef.
9. Drankjes: kies voor een mix van alcoholische en alcoholvrije drankjes. Natuurlijk Spaanse en/of Portugese wijn. Kies wat past bij je hapjes: cava, witte wijn (frisse albariño of verdejo, of bijvoorbeeld houtgerijpte Rioja of godello), rosado of rood. Maar ook sherry, tinto de verano of zelfgemaakte sangria. Je kunt ook alcoholvrije sangria maken of ‘agua con limón’ (water met citroen) serveren.
10. Muziek: Denk ook aan de muziek en draai op de achtergrond wat Spaanse muziek (flamenco, gitaarmuziek, moderne Spaanse hits) of fado. Je kunt ook kiezen uit een afspeellijst met Spaanse muziek op Spotify (zoek bijvoorbeeld op “tapas”).

Spaanse tapas, suggesties per categorie

Soep:

• Ajo blanco (koude soep met amandelen uit Granada en Malaga
• Gazpacho andaluz (koude tomaten-groentesoep; in de zomer) of kikkererwten-chorizosoep (in de winter), te serveren in amuseglaasjes.
  Of serveer een gazpacho-shooter met als garnering gegrilde gamba of een sliertje komkommer.
• Salmorejo (romige koude tomatensoep uit Andalusië)

Spaanse kaasjes, b.v.:

• Manchego (harde kaas van schapenmelk) met membrillo (kweepeergelei)
• Mahón Menorca (rauwe koemelk)
• Idiazábal (van schapenmelk)
• Tetilla (‘kleine borst’ van koemelk)
• Roncal (van rauwe schapenmelk)
• Cabrales (Spaanse blauwschimmelkaas)

Salades:

• Ensalada de pollo y naranja (salade met kip en sinaasappel)
• Ensalada de pulpo (inktvissalade met paprika en tomaat)
• Ensalada de tomate y atún (tomatensalade met tonijn)
• Ensalada de tomate y queso manchego (tomatensalade met Manchego-kaas)
• Ensalada de mojama y garbanzos (salade van mojama en kikkererwten; mojama is gedroogde gezouten rode tonijn; combineer mojama met kikkererwten, wat maïs, tomaten en sinaasappelpartjes, en desgewenst hardgekookte eieren)
• Ensalada rusa (Russische salade; met aardappelen en groenten zoals wortel en doperwten, en met ei en mayonaise; daarnaast bijvoorbeeld tonijn, garnalen of hamblokjes)

Vegetarische tapas:

• Alcachofas a la plancha (gegrilde artisjokken)
• Alubias con pimientos (witte bonen met paprika)
• Apio guisado (gestoofde bleekselderij) / guiso de apio a la menta (stoofpot van bleekselderij met munt)
• Barquitas de endivias con salsa de Cabrales (witlofschuitjes met Cabrales)
• Berenjenas con miel (gebakken aubergine met honing)
• Bombas de arroz verde (gefrituurde rijstballen van Spaanse groene bomba-rijst)
• Calabacin fritas (gefrituurde courgette)
• Calabacines rellenos de queso de cabra (courgettes gevuld met geitenkaas)
• Champiñones al ajillo (gebakken champignons met knoflook en peterselie en desgewenst een mespuntje gerookt paprikapoeder)
• Champiñones con salsa de cerveza y tomillo (champignons met bier en tijm)
• Croquetas de setas (paddenstoelkroketjes)
• Garbanzos con espinacas (kikkererwten met spinazie)
• Huevos a la flamenca (eieren met tomaat en groenten)
• Huevos rellenos (gevulde eieren: hardgekookte eieren, gevuld met een mengsel van de hardgekookte dooier en traditioneel boter, room, kerrie, zout en peper, maar tegenwoordig ook vaak met mayonaise)
• Manchego met membrillo (kweepeergelei).
• Queso de cabra crujiente con cebolla caramelizada (krokante geitenkaas met gekarameliseerde uien: laat ui in pan met wat olijfolie karameliseren; neem plakken van een rol geitenkaas en haal elke plak door losgeklopt ei en paneermeel; laat de plakken 10 minuten opstijven in de vriezer.; bak ze in een ruime hoeveelheid olie aan beide kanten bruin en laat ze uitlekken op keukenpapier; serveer met de gekarameliseerde uien)
• Queso frito con salsa de tomate / Queso frito con mermelada (gebakken kaas met kant-en-klare tomatenjam of maak zelf doce de tomate – Portugese tomatenjam) [S en P]
• Pan con tomate (brood met tomaat)
• Pan con tomate y aceite (brood met tomaat en olijfolie)
• Patatas bravas (krokante aardappelen met salsa brava – pittige tomatensaus)
• Patatitas al romero (gebakken aardappeltjes met rozemarijn)
• Pimientos de Padrón (gebakken of geroosterde groene milde padron-pepers in de oven en met grof zeezout geserveerd)
• Pimientos rellenos (gevulde paprika’s)
• Pisto manchego of pisto de calabacín (Spaanse ratatouille)
• Radicchio con cabrales (blaadjes radicchio-sla met cabrales)
• Tortilla de patatas (aardappeltortilla/omelet)

Spaanse vleeswaren en jamón:

• Serrano-ham (rauwe ham uit Andalucië)
• Jamón ibérico
• Jamón ibérico con pan de cristal (Iberische ham op krokant brood)
• Croquetas de jamón (stevige bechamelsaus of aardappelpuree met zoutige, hartige stukjes Spaanse ham; gepaneerd en gefrituurd)
• Salchichon ibérico (worst op basis van knoflook en peper, lijkt op salami)
• Fuet (gedroogde worst)
• Lomo ibérico (gedroogde varkenshaas)
• Chorizo (roodachtige worst met paprikasmaak)
• Chorizo al vino (blokjes chorizo gestoomd in wijn)
• Chorizo a la sidra (blokjes chorizo gestoomd in zoete cider)
• Pata negra
• Pincho aceituna y chorizo (spiesje olijf en plakje of stukje chorizo)
• Huevos endiablados con chorizo (duivelse eieren / pittig gevulde eieren met chorizo)

Vis / schaal- en schelpdieren:

• Almejas con chorizo y salsa de tomate (venusschelpjes met chorizo en tomatensaus)
• Almejas a la marinera (mosselen / venusschelpen op zeemans wijze; een stoofpot uit Galicia waarbij de mosselen worden bereid met een saus van ui, knoflook, geplette tomaat, gerookt paprikapoeder en witte wijn met peterselie)
• Boquerones / boquerones en vinagre (verse witte ansjovis, gemarineerd in azijn)
• Buñuelos de bacalao (kabeljauwbeignets)
• Calamares en escabeche (inktvis in escabeche-marinade; inktvis die gemarineerd is in zuur / azijn)
• Calamares fritos / Calamares a la romana (gefrituurde inktvisringen)
• Capellánes salado ahumado (gezouten gerookte capellán. Het zoute van de vis en het frisse van de tomaat geeft een fantastisch contrast)
• Capellán curado (gedroogde capellán)
• Cazón en adobo (gemarineerde gefrituurde haai)
• Chipirones fritos / chipirones fritos rebozados / chopitos fritos / puntillas / calamaritos (gefrituurde pijlinktvisjes in beslag; serveer met een partje citroen)
• Choco frito (gefrituurde sepia)
• Croquetas de camarón / croquetas de camarones (garnalenkroketjes; (stevige bechamelsaus of aardappelpuree met garnalen; gepaneerd en gefrituurd)
• Croquetas de bacalao (kroketjes met kabeljauw)
• Ensalada de capellán / tomate trinchado con capellán / capellán con tomate (salade van capellán en tomaat; capellán is vaak gezouten en gedroogde schelvis, wijting of stokvis uit de regio Valencia; voor consumptie moet de vis worden gegrild of geroosterd en die wordt dan in stukjes verbrokkeld en in salades gebruikt met tomaat, olijfolie en soms paprika; een beetje te vergelijken met bacalao/stokvis)
• Ensalada de pulpo (inktvissalade met paprika en tomaat)
• Ensalada Olivier con gambas (Olivier-salade met gamba’s; soort Russische salade)
• Ensalada rusa (Russische salade; met aardappelen en groenten zoals wortel en doperwten, en met ei en mayonaise; daarnaast bijvoorbeeld tonijn, garnalen of hamblokjes)
• Gambas al ajillo (gambas of garnalen in knoflookolie)
• Gambas a la plancha (gegrilde garnalen met knoflook)
• Gambas al pil pil (kleine garnalen in pittige knoflookolie)
• Gilda / pintxo gilda (klassieke pintxo uit Baskenland met groene olijven, groene guindilla-pepertjes en ansjovis op een prikkertje)
• Hummus de garbanzos y mejillones en escabeche (hummus met mosselen in escabeche; mosselen die gemarineerd zijn in zuur / azijn)
• Marinero (ensalada rusa con boquerón: Russische salade en gemarineerde ansjovis op een cracker)
• Mejollones en escabeche (mosselen in escabeche-marinade; mosselen die gemarineerd zijn in zuur / azijn)
• Mejillones al vapor (gestoomde mosselen)
• Navajas a la plancha (gegrilde scheermessen)
• Pastel de pescado (viskoekjes)
• Pescadito frito (gefrituurde kleine visjes)
• Pinchos de salmon con salsa mojo (zalmspiesjes met mojosaus)
• Pintxo de atún y anchoa (Baskische tapa van plakje stokbrood met tonijnsalade en ansjovis)
• Pintxo matrimonio (het huwelijk van een gezouten ansjovisfilet en ‘boqueron’, de witte ansjovis gemarineerd in azijn; geserveerd op stokbrood of bladerdeeg, soms op een bedje van Russische salade)
• Pulpitos al ajillo con patatas (kleine octopusjes gebakken met knoflook, peterselie, olijfolie en aardappel)
• Pulpo a la gallega / pulpo a feira (octopus op Galicische wijze: gekookt, in stukjes gesneden en met paprikapoeder en soms aardappelen geserveerd)
• Salpicón de marisco (zeevruchtensalade)
• Sardinas en escabeche (sardienes in escabeche-marinade; sardienes die gemarineerd zijn in zuur / azijn)
• Tartar de atún (tonijntartaar)
• Tacos de salmón marinado (gemarineerde zalmhapjes)

Gevogelte:

• Albóndigas de pollo (kipgehaktballetjes)
• Brochetas de pollo al limón (citroenkipspiesjes)
• Canelones de pollo (cannelloni gevuld met kip)
• Croquetas de pollo (kroketjes van kip)
• Empanadillas de pollo (pasteitjes met kip)
• Ensalada de pollo y naranja (salade met kip en sinaasappel)
• Mini hamburguesas de pollo (mini kipburgertjes)
• Pinchos morunos (Moorse spiesjes; oorspronkelijk met lamsvlees, Spanjaarden maken het vaak met varkensvlees, maar ik maakte ze met kalkoenfilet, maar het kan ook met kip)
• Pincho de foie gras con mermelada de tomates (toastje foie gras met tomatenjam, of uienconfit).
• Pollo al ajillo (kip met knoflook)
• Pollo al chilindrón (kip in tomaten- en paprikasaus)
• Pollo con naranja y mostaza (kip met sinaasappel en mosterd)
• Pollo en escabeche (gemarineerde kip)
• Pollo relleno de jamón y queso (kip gevuld met ham en kaas)
• Tacos de pollo en mojo picón (kiptaco’s in mojosaus)
• Tostas de pollo con alioli (toast met kip en knoflooksaus)

Vlees:

• Albóndigas en salsa de tomate (gehaktballetjes met tomatensaus).
• Albóndigas con salsa de tomate y azafrán (gehaktballetjes met tomaten-saffraansaus)
• Carrilleras de cerdo al vino tinto (varkenswangen in rode wijn)
• Chicharrón de Cadiz (dunne plakjes bacon of buikspek uit Cadiz)
• Chistorra al infierno / chorizo al infierno (pittige worstjes of chorizo-worstjes op open vuur: giet wat brandewijn of alcohol met min. 40% zoals ‘aguardiente de orujo’ in een klein aardewerken schaaltje, leg er een spiesje met de worst op, steek het vuur aan en rooster het worstje in de vlammetjes)
• Chuletas de cordero a la parrilla (gegrilde lamskoteletjes)
• Costillas de cerdo a la barbacoa (varkensribben op de BBQ)
• Higaditos de pollo encebollados (gebakken kippenlevertjes met ui)
• Limón serrano (eclectische mix van bijvoorbeeld worst / chorizo, olijfolie en rode wijnazijn, knoflook, citroensap, sinaasappelpartjes met spiegelei dat je bij het serveren door de ober in stukken wordt gesneden en door elkaar wordt gehusseld waarbij de zachte eidooier door het gerecht heen loopt)
• Pinchos de melón con jamón Serrano (spiesjes meloen en serranoham)
• Solomillo con queso de cabra (ossenhaas met geitenkaas: bak stukjes ossenhaas of entrecôte; bak plakjes geitenkaas goudbruin en leg ze op het vlees; serveer met gekarameliseerde ui)
• Migas de pan (broodkruimels van oud brood op smaak gebracht met restjes, bijvoorbeeld chorizo, spekblokjes, ui, knoflook)
• Cojonuda (plakje stokbrood met bloedworst en een gebakken kwarteleitje) en cojonudo (plakje chorizo met bloedworst en een gebakken kwarteleitje)
• Morcilla de Burgos (bloedworst uit Burgos)
• Puerro confitado, tomates secos, jamón ibérico (gestoofde gekonfijte prei, gedroogde tomaten, ibérico jamón)choco
• Rabo de toro (stoofschotel van ossenstaart)
• Raxo (blokjes gemarineerd varkensvlees met knoflook)
• Solomillo al brandy de Jerez (solomillo de ternero is ossenhaas, solomillo de cerdo is varkenshaas; ossenhaasof varkenshaas in saus van brandy de Jerez)
• Tosta de solomillo con cebolla caramelizada (toast met varkenshaas en gekarameliseerde ui)
• Zamburiñas a la plancha (gegrilde coquilles; met een klassieke knoflook-peterseliedressing of met een tomatensaus)

Diversen:

• Aceitunas (gemarineerde olijfjes).
• Gerookte amandelen
• Kerstomaatjes
• Stokbrood

Fruit/vruchten:

• Druiven
• Gedroogde vruchten (dadels, vijgen, abrikozen)
• Verse vijgen

Sausjes:

• Aioli (knoflooksaus)
• Salsa brava

Na:

• Alfajores (kleine koekjes met honing en amandelen)
• Arroz con leche (rijstpudding)
• Bizcocho de almendra (amandelcake)
• Buñuelos de viento (luchtige beignets)
• Churros con chocolate (gefrituurde deegstengels met chocoladesaus)
• Crema catalana (Catalaanse room, ook bekend als ‘crema de Sant Josep’, room van de Heilige Jozef; romige custard met gebrande rietsuiker)
• Filloas – Gallicische crepes
• Flan de huevo (Crème caramel, caramelpudding)
• Huesos de santo (marsepeinrollen gevuld met eidooiercrème)
• Leche frita (een soort gebakken melkpudding)
• Mantecados (Spaanse zandkoekjes)
• Natillas (vanillecustard)
• Pincho dulche de brownie y frambuesa (spiesje met blokje brownie en framboos)
• Polvorones (kruimelige kerstkoekjes)
• Rosquillas de anís (anijsringen)
• Tarta de Santiago (amandeltaart uit Galicië)
• Torrijas (Spaanse wentelteefjes)

Portugese Petiscos

Hierboven staan allemaal Spaanse tapas en Baskische pinxtos. Maar Portugal heeft z’n eigen versie van de kleine hapjes die je als snack tussendoor of als voorgerecht besteld, de petiscos. Hier een klein overzicht:

Vega:

• Batatas a murro (gepofte aardappelen met olijfolie en knoflook)
• Cenouras a Algarvia (wortelen uit Algarve gemarineerd in een dressing van b.v. olijfolie, wijnazijn, knoflook, paprikapoeder en peterselie)
• Espetadas de legumes (gegrilde groentenspiesjes van paprika, ui, courgette en champignons)
• Espinafres salteados (gesmoorde spinazie met olijfolie)
• Favas guisadas (stoofpotje van tuinbonen)
• Milho frito (gebakken polentastukjes)
• Queijo da Serra (romige schapenkaas uit Serra da Estrela)
• Queijo e doce (kaas met zoet = kaas met jam, bijvoorbeeld Portugese tomatenjam)
• Queijo fresco com orégãos (verse kaas met oregano)
• Pão com azeitonas (vers brood met gemarineerde olijven in knoflook, kruiden en olijfolie)
• Paté de azeitona (olijvenpasta voor op brood)
• Peixinhos da horta (soort gefrituurde tempura van sperziebonen of andere groenten)
• Pimentos assados com azeite e alho (gegrilde paprika’s met olijfolie en knoflook)
• Tosta de queijo de cabra com mel (toast met geitenkaas en honing)
• Tremoços (gepekelde lupinebonen)

Salades:

• Salada de feijão frade com cebola (zwarte ogenboon-salade met ui, peterselie en olijfolie)
• Salada de grão-de-bico com tomate (kikkererwtensalade met tomaat)
• Salada de polvo (octopussalade)

Vis:

• Amêijoas à Bulhão Pato (venusschelpen met olijfolie, knoflook en witte wijn)
• Bacalhau à Brás (stokvis met aardappelreepjes en ei)
• Bacalhau com cebola caramelizada e pimentos (kabeljauw – mag ook uit een Portugees blokje met azijn en knoflook – met gekarameliseerde ui en reepjes paprika erop)
• Bacalhau em conserva com humús, cebola caramelizada e pimentos (borrelhapje met kabeljauw uit blik, gekarameliseerde ui en paprika op een bedje van hummus; eigen recept)
• Berbigão à algarvia (kokkels op de wijze van Algarve: met knoflook, citroen, chilipeper, olijfolie en koriander)
• Bolinhas de Bbcalhau (kabeljauwkroketjes)
• Bolinhas de sapateira (Portugese ‘bitterballen’ met krab)
• Bruschetta de bacalhau (geroosterde sneetjes brood met kabeljauw, tomaat, peterselie, olijfolie en citroensap; of met kabeljauw, gekarameliseerde ui en reepjes paprika)
• Camarão ao alho (Garnalen met knoflook)
• Camarões piri-piri (pittige Portugese gamba’s / garnalen)
• Caracóis (slakken, meestla met knoflookboter)
• Carapaus alimados (gemarineerde horsmakreel, uit de Algarve)
• Cataplana de amêijoas e camarão (cataplana visschotel met venusschelpen en gamba’s; een van Portugal’s bekendste gerechten die je ook als voorgerechtje kunt serveren in kleine porties)
• Choco frito (gefrituurde sepia / inktvis): choco frito à Setubalense (uit Setúbal, vrij puur en krokant, met maïsmeel), choco frito à Huelva (oorspronkelijk uit het Spaanse Huelva, met gerookt paprikapoeder en bloem), choco frito à Algarvia (Algarve-stijl met meer knoflook en kruiden, soms gegrild i.p.v. gefrituurd), choco frito com tinto (met eigen inkt bereid),
• Choco à Lagareiro (inkvis gekookt en dan gegrild of geroosterd, met olijfolie, knoflook en koriander)
• Coxinhas de bacalhau (aardappelkroketjes met bacalhau)
• Lapas grelhadas (gegrilde zeeslakken / wulken; uit Madeira / Azoren)
• Lulas fritas / lulinhas fritas (gegrilde baby-calamares / pijlinktvisjes, licht gekruid met citroen)
• Mexilhões à portuguesa (mosselen op Portugese wijze)
• Ovas de peixe grelhadas (gegrilde viskuit)
• Pastéis de bacalhau (kabeljauwkroketjes)
• Pataniscas de amêijoas (gefrituurde beignets met venusschelpen)
• Pataniscas de bacalhau (gefrituurde kabeljauwbeignets)
• Polvo à galega (dunne plakjes octopus met olijfolie, knoflook en paprikapoeder)
• Salada de polvo (octopussalade met ui, peterselie, azijn en olijfolie)
• Sapateira recheada (krabsip)
• Sardinhas assadas (gegrilde sardines, eenvoudig geserveerd met brood en wat olijfolie)

Gevogelte:

• Almôndegas de frango (kipgehaktballetjes)
• Arroz de frango à portuguesa (Kippenrijst op Portugese wijze)
• Corações de frango grelhados (gegrilde kippenhartjes)
• Coxinhas de galinho (aardappelkroketjes met kip)
• Coxinhas de pato (aardappelkroketjes met eend)
• Empadas de galinha (kippasteitjes / gevulde deeghapjes met kip)
• Espetadinhas de frango (mini-kipspiesjes)
• Frango com molho de alho e limão (kip met knoflook- en citroensaus)
• Frango piri-piri (pittige gegrilde kip)
• Moelas de frango (gebakken kippenmaagjes)
• Moelas estufadas (gestoofde kippenmaagjes)
• Pica-pau de frango (kippenreepjes in knoflooksaus)
• Rissóis de galinha (kippasteitjes met romige vulling)
• Tábua de frango fumado (Ppankje met gerookte kip)
• Tostas de frango com maionese (toast met kip en mayonaise)

Vlees:

• Alheira frita (gebakken braadworst/rookworst; met brood, knoflook en vlees, geserveerd in plakjes)
• Bifana no pão (broodje met in wijn gestoofd varkensvlees)
• Bolinhas de alheira (Portugese ‘bitterballen’ met alheira-worst)
• Carne de porco à alentejana (varkensvlees met venusschelpen)
• Carne de vinha d’alhos (gemarineerd varkensvlees in wijn en knoflook)
• Chouriço assado (gegrilde chorizo-worst, vaak geflambeerd met brandy)
• Costeletas de borrego grelhadas (gegrilde lamskoteletjes)
• Croquetas portuguesas de carne (Portugese vleeskroketjes)
• Empanadas de carne (vleespasteitjes)
• Feijoada à portuguesa (Portugese bonenstoofpot met vlees)
• Iscas com elas (lever met aardappelblokjes)
• Linguiça grelhada (gegrilde Portugese worst)
• Paté de chouriço (pate met Portugese chorizo-worst)
• Pernil assado (geroosterde varkenspoot)
• Pica pau (blokjes of reepjes gebakken varkens- of rundvlees of chouriço die zijn gemarineerd in bier, knoflook, olie, laurier, chili en mosterd; of gestoofd vlees met augurken en mosterd)
• Prego no pão (broodje met rundvlees, ofwel: steak sandwich, al dan niet met gebakken ei erop)
• Rissóis de carne (gefrituurde deegflapjes gevuld met gekruid vlees)
• Rissóis de leitão (gepaneerde hapjes met speenvarken)
• Rojões à minhota / rojões à moda do Minho (blokjes varkensvlees in de stijl van Minho: blokjes in wijn gestoofd varkensvlees met gebakken aardappeltjes)

En verder bijvoorbeeld:

• Azeitonas marinadas (gemarineerde olijven)
• Een mandje met brood
• Pevides (gedroogde gezouten pompoenpitten)
• Tiborna de azeite e alho (brood met olijfolie en knoflook)

Na:

• Arroz doce (rijstpudding met kaneel)
• Bolinhos de coco (kokosmakronen)
• Bolo de bolacha (taart met Maria-koekjes, roomboter en espresso
• Castanhas assadas com mel (geroosterde kastanjes met honing)
• Fios de ovos (eidraadjes in siroop)
• Leite creme / leite creme queimado (gegratineerde custard)
• Pão de ló (luchtige eiercake)
• Pastéis de nata / pastéis de Belém (custardtaartjes)
• Pudim abade de priscos (rijke crème caramel-pudding met bacon, port en veel eidooiers, bedacht door de abt van Priscos)
• Pudim flan (karamelpudding)
• Queijadas de Sintra (kaastaartjes)
• Sericaia alentejana (soort soufflé met kaneel uit Alentejo; vaak geserveerd met Reine Claude pruimen)
• Toucinho do céu (amandelcake met eidooiers en suiker)
• Travesseiros de Sintra (zoete bladerdeeggebakjes met amandelcrème)
• Barrigas de freira (zoetigheid uit het klooster; deze heet ‘buik van de non’ en is met eidooiers, amandelen en suiker)

Drankjes

Wat drink jij bij tapas en petiscos? Gewoon wat jij lekker vindt. Zeker als je heel veel verschillende tapas / petiscos hebt en heel uiteenlopende smaken met zowel vegetarische hapjes, kaas, jamón, vis, schaal- en schelpdieren, kip / gevogelte, gerechte met worsten en/of vlees, en ook nog wat na, dan kun je niet één wijn kiezen die bij alles past. Dus kies voor een leuke selectie en voor elk wat wils. Wel is het natuurlijk leuk en passend als je voor Spaanse en Portugese wijnen kiest!

Tapas en petiscos & wijn

Hierbij een grove indeling van wijnen die je bij je tapas / petiscos kunt drinken, want er is nog veel meer. En een mooie leidraad is ook: kies een regionale wijn bij regionale hapjes en gerechten. [NB Deze lijst wordt binnenkort aangevuld.]

• Cava of Portugees mousserend (espumante): vooraf of bij vis en schaal- en schelpdieren, gefrituurde gerechten (zeker met vis).
• Sherry: sherry is dè wijn voor bij tapas. Het is vaak echt een aperitiefwijn, zeker als je de droge varianten fino of de ziltige manzanilla kiest. Deze passen het beste bij vis en schaal- en schelpdieren, maar ook bij olijven of gerookte amandelen, en meer. En verder:
  • Fino en manzanilla (de droge sherries): o.a. bij vis en schaal- en schelpdieren (algemene leidraad: “if it swims”), maar ook bij olijven of gerookte amandelen. Maar manzanilla en vooral fino worden in het algemeen ook graag bij veel bekende tapas gedronken, zoals croquetas, gefrituurde gerechten, manchego en jamón.
  • Amontillado en palo cortado: gevogelte (leidraad: “if it flies”).
  • Oloroso: vlees (leidraad: “if it runs”), stevige smaken.
  • PX (pedro ximenez) bij desserts met chocolade
• Spaanse wijnen:
  • Cava: bij vis en schaal- en schelpdieren, gefrituurde gerechten.
  • Fris wit zonder hout: bij vis en schaal- en schelpdieren, pulpo a la gallega, gefrituurde gerechten (zeker met vis), en tortilla, patatas bravas, pimientos de Padrón, en andere groentengerechten of salades. Denk aan albariño / Rias Baixás, verdejo Rueda etc. Bij Baskische pintxos kun je Txakoli drinken.
  • Vol wit met houtrijping: bij gegrilde vis en gevogelte. Denk aan godello (uit Valdeorras, Monterrei) of Rioja blanco met hout.
  • Licht rood met zachte tannines en zonder houtrijping: bijvoorbeeld bij tonijn. Denk aan wijnen van menciá (Bierzo).
  • Stevig rood met houtrijping bij gerechten met worst en vlees, zoals chorizo al vino, solomillo en sochinillo asado (speenvarken). B.v. tempranillo / Rioja reserva of gran reserva, Ribera del Duero, en Priorat, en wijnen van bijvoorbeeld garnacha, monastrell, en bobal.
  • Rosado (rosé): Toch liever één wijn? Rosé is een goede gulden middenweg, maar ook bij gerechten met paprika, tomaat, pimentón de la Vera. Kies bijvoorbeeld voor een mooie Spaanse rosado (rosé) uit bijvoorbeeld Navarra, Cigales, Rioja of Ribera del Duero.
  • Moscatel: bij zoete desserts.
• Spaanse cider (sidra) of bier is natuurlijk ook een optie.
• Portugese wijnen:
  • Fris wit: b.v. uit de noordelijke regio Vinho Verde. Bij schaal- en schelpdieren en groentengerechten.
  • Vol wit met houtrijping: b.v. witte Douro of wijnen uit Bairrada. Bij gegrilde vis of gevogelte.
  • Elegant rood zonder houtrijping.
  • Stevig rood met houtrijping: b.v. Douro, Vinho Regional Alentejo.

Wil je wat lichtere drankjes? Denk dan aan tinto de verano of (zelfgemaakte) sangria of Portugese sangria. Je kunt ook Spaanse rebujito (droge sherry met 7Up of Sprite) of Portugese portonic (witte port met tonic) nemen.

Zo, ik hoop dat je hiermee heel veel inspiratie hebt om je eigen tapas- en/of petiscosplank, Spaanse borrelplank of Portugese buffet te maken. En er zijn natuurlijk nog veel meer tapas en petiscos! Dus ga lekker los en geniet ervan. Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen en favorieten!

—
#aSharedPASSION
Tijdens mijn studietripjes en (wijn)reizen naar Spanje en Portugal heb ik van veel mooie lunches en diners mogen genieten. Twee van die studietripjes werden georganiseerd in het kader van #aSharedPASSION, een gezamenlijke promotiecampagne van Spanje en Portugal. Daarin stond wijn centraal, maar wijn-spijs was ook belangrijk. Ik mocht als enige Europese journalist / blogger meedoen aan zowel de eerste als laatste trip in het kader van deze campagne. De eerste was eind 2022 naar de Spaanse wijngebieden DO Vinos de Madrid en de DO Méntrida. Over de studiereis nu naar NW-Spanje (Arribes, Bierzo, Valdeorras en Monterrei) en Noord-Portugal (Douro) volgen hier de komende tijd nog artikelen. De laatste reis werd georganiseerd door de Spanish Wine Tasters Association (Unión Española de Catadores, UEC) in samenwerking met de Spanish Wine Interprofessional Organisation (Organización Interprofesional del Vino de España, OIVE) en Wines of Portugal. Buiten deze campagne om ben ik eerder ook al op studiereis naar Yecla, Navarra en Sierra de Salamanca geweest en mocht daar ook al kennismaken met tal van heerlijke tapas. Net als tijdens mijn eigen vakanties en wijnreizen naar o.a. Priorat en Penedes, Jerez, Salamanca, Madrid en in Portugal de Douro, Vinho Verde / Minho en Lissabon. Eerder schreef ik ook al wijn-spijs adviezen voor Spaanse rosado (rosé) en over de wijnen van Castilla-La Mancha, Tacoronte-Acentejo, diversiteit van Spaanse wijnen, de Spaanse wijnclassificatie Vino de Pago en de Spaanse druivenrassen albariño en albarín.