Ken je de bijzondere wijnen van Vinos de Madrid en Méntrida? Ik tot voor kort in elk geval niet. Onlangs was ik op uitnodiging van de Unión Española de Catedores in Madrid en Toledo om kennis te maken met de gastronomie en de wijnen van de Spaanse wijngebieden DO Vinos de Madrid en de DO Méntrida. De trip was onderdeel de Europese campagne #aSharedPASSION waarbij deze wat minder bekende wijngebieden in het zonnetje gezet werden. Ik ben onder de indruk van de wijnhuizen aldaar, de eigenwijze en geëngageerde – veelal vrouwelijke – wijnmakers van de bodegas, van de prachtige wijnen van oude garnacha-stokken, maar ook van de ontdekking van het inheemse druivenras albillo real, èn ik heb weer genoten van de Spaanse gastronomie. Ik neem jullie via een foto- en reisverslag graag mee…
Deze wijnreis is onderdeel van een EU-campagne. Het is een gezamenlijke promotie van wijnen van Spanje en Portugal onder het motto #aSharedPASSION. De organisatoren zijn OIVE (Spanish Wine Interbranch Organisation) en Viniportugal (Portuguese Wine Interbranch Organisation).
Dag 1 Madrid – diner bij TriCiclo Restaurante
Het diner op onze eerste dag is pas na 21 uur, zoals gebruikelijk in Spanje. Dus ging ik eerst maar even bijkomen van de reis en slenteren door de bekende wijk Huertas (de gezellige literaire wijk, of Barrio de las Letras) en bij Lamucca genieten van een glaasje garnacha bij wat ‘croquetas de jamón’.
Daarna dineren met onze groepje – bestaande uit drie Nederlandse en twee Iers wijnschrijvers/influencers en een aantal Spaanse organisatrices – bij TriCiclo Restaurante, ook in de Barrio de las Lettras. Wat een fantastisch diner. Een hele serie kleine gerechtjes / tapas met seizoensproducten. Van maïschips met kruidenolie, Bloody Mary-kerstomaatjes, mosselen en gambas tot ceviche van heek, boquerones (ansjovis) met paprika, kabeljauw met kikkererwten en zeewier, heek met snijbiet, speenvarken en brownie. Echt superleuk en lekker.
En de wijnen die erbij werden geschonken waren ook verrassend, zoals een witte Ribeira Sacra van Lapola (van godello, treixadura en doña blanco), een manzanilla, wit van listan blanco uit Tenerife, een rode Rías Baixas uit Val do Salnés van caíño tinto en een ‘ijswijn’ van cider cq appels. Erg verrassend.
Dag 2 Madrid – IFEMA Madrid en Salon Peñin
Dag 2 in Madrid beginnen we met een bezoekje aan beursgebouw IFEMA Madrid en de immense Salon Peñin, dé beurs voor de beste Spaanse wijnen. Eerst even een groepsfoto met ons groepje uit Nederland (Inma, Jennifer en ik) en Ierland (Brigid en Matthew).
De Salon Peñin is dé beurs voor de beste Spaanse wijnen. Dit jaar staan er maar liefst 305 Spaanse wijnhuizen uit het hele land. Veel Rioja, Ribera del Duero, Rias Baixas en Rueda. Jerez. Priorat. Uiteraard. Maar ook uit wat minder bekende gebieden. Alicante. Bizkaiko Txakolina. Campi de Borja. Málaga. Manchuela. Ribeira Sacra. Mallorca. Yecla.
Wij waren er maar een paar uurtjes. Dus heb ik me geconcentreerd op bijzondere druifjes of onbekendere appellaties en heb ik een paar toppertjes uit de Guia Peñin 2023 geproefd.
Daarna wilde ik de Engelse editie van deze gids kopen. Die bleek er dit jaar voor het eerst te zijn … en was al helemaal uitverkocht dankzij een te laag ingeschatte kleine oplage. En dus nam ik maar mijn toevlucht tot de duitstalige Guia Peñin Spaniens Weinführer 2023. Maar de Salon Peñin laat wel weer zien hoe prachtig en divers Spaanse wijnen zijn! Echt een fijne beurs.
Oké. Ik loop dus rond op de Salon Peñin op de IFEMA Madrid, op zoek naar bijzondere wijnen of wijnen van gekke inheemse druifjes. Zie ik ineens Mallorca. Nooit eerder geproefd. “English…?” hoor ik de mensen achter het tafeltje vragen? No Dutch, zeg ik. “Oh nog beter!” krijg ik te horen!?
Wat blijkt? Het Nederlandse echtpaar Wim en Hilly Lochtenberg zijn de eigenaren van het biologisch werkende wijnhuis Can Gelat op Mallorca! Wat een toeval. Ze kochten de finca in 2013 en hebben de wijngaard in 2017 aangelegd. Ze hebben nu 30ha staan met de inheemse druivenrassen callet (waar ze rood en rosé van maken) en giró ros (waar ze wit van maken). Daarnaast hebben ze ook mantonegro staan.
Callet komt vooral voor op Mallorca. De meeste wijnen ervan zijn rustiek en lichtrood of rosé met relatief laag alcoholpercentage en voldoende fraicheur, elegantie en mineraliteit. Jancis Robinson noemt de wijnen van callet ‘food friendly’.
Giro rós heeft een vrij dikke rozige schil (vandaar dat dit witte druivenras ‘rós’ heet) die de druif tegen allerlei ziektes beschermt. Giro rós geeft volle wijnen met een hoog alcoholgehalte en middelmatige zuurgraad. De wijnen kunnen goed op eiken vaten rijpen. Dit ras werd pas in 2011 officieel als commercieel druivenras erkend.
De mantonegro (of manto negro) geeft lichtgekleurde fruitige wijnen met een hoog alcoholpercentage. Het is op Mallorca een redelijk veel aangeplant ras. Het ras wordt vanwege het hoge alcoholpercentage nogal eens geblend met callet. Rijpt goed op eikenhout, maar is geen bewaarwijn.
De opvallende rosé van callet van Can Gelat kreeg 90 Peñin-punten en is direct geperst (zoals ze in de Provence doen). Een mooie volle rosé die het goed doet bij heel uiteenlopende gerechten. De witte van giró ros kreeg 91 Peñin-punten en is heel zuiver en puur. Daarnaast is er nog een elegante rode wijn van callet met soepel tannines en relatief laag alcoholpercentage die licht gekoeld het beste tot z’n recht komt. Wat een verrassende en leuke ontdekking!
Meer info over Can Gelat op www.cangelat.com of Instagram @bodegacangelat.
DO Vinos de Madrid
Spanje kent maar liefst DOP-68 wijngebieden, waarvan onder andere Rioja, Rías Baixas, Ribero del Duero, Priorat, Rueda, La Mancha en het sherry-gebied Jerez wellicht de bekendste zijn. Daarnaast zijn ert 25 Vino de las Tierras (de IGP-categorie, ofwel voorheen landwijnen genoemd), zoals VT Castilla y Léon en VT Mallorca. Maar daarnaast zijn er dus nog tientallen andere DOP-wijngebieden en daarvan bezocht ik er nu twee: DO Vinos de Madrid en DO Méntrida (rond Toledo).
De DO Vinos de Madrid heeft de DO-status sinds 1990. Binnen de DO Vinos de Madrid hebben 2.961 wijnboeren op 8.385 hectare in totaal bijna 12.000 percelen met wijndruiven (cijfers van 2021). En er zijn 50 bodegas met zo’n 110 wijnen/merken. De meeste wijnhuizen vind je in Arganda (26) en San Martín (17). In Navalcarnero zijn nu 5 en in El Molar maar twee wijnhuizen.
We hebben hier te maken met een continentaal klimaat: hete zomers en koude winters en temperaturen van -17 tot boven de 40 graden. In het noorden en westen van Vinos de Madrid ligt de Systema Central. Dit Castiliaans Scheidingsgebergte is een bergketen op het Iberisch Schiereiland en het splitst de Spaanse Hoogvlakte in tweeën. Het gebergte scheidt ook Madrid van Castilla-Leon. De hoogte van wijngaarden in de DO Vinos de Madrid ligt tussen 480 en 1000 meter.
De wijnregio Vinos de Madrid bestaat uit vier subgebieden: San Martín de Valdeiglesias in het westen, het kleinste subgebied El Molar in het noorden, het grootste subgebied Arganda in het zuidoosten en Navalcarnero in het zuidwesten van Spanje’s hoofdstad. In Arganda vind je vooral tempranillo. Garnacha is dominant in alle regio’s, met in San Martín de Valdeiglesias nadruk op de zogenaamde ‘garnacha de Gredos’: oude garnacha-stokken in ‘bush vines’ (struikjes) op hooggelegen wijngaarden op arme granietbodem. Producenten kunnen deze wijnen extra glans heven door “Sierra de Gredos” op het etiket te vermelden. Daarnaast vinden we inheemse witte druivenrassen, zoals de inheemse malvar in Arganda, Navalcarnero en El Molar en de inheemse albillo real in San Martín de Valdeiglesias. Van de blauwe rassen zien we tinto fino ( = tempranillo) in Arganda, en garnacha tinta in Navalcarnero, San Martín de Valdeiglesias en El Molar.
Malvar (elders bekend als lairén; niet te verwarren met airén!) is een wit druivenras uit Andalusië. Wijnen zijn bleek- of lichtgeel met groenreflectie en hebben een hoog alcoholpercentage, medium tot hoge zuurgraad en een licht amandelbittertje. Er wordt droge witte wijn (ook met houtrijping) van gemaakt, maar ook dessertwijn. Garnacha tinta is een ander druivenras dan alicante henri bouschet die kennelijk nog wel eens foutief garnacha tinta wordt genoemd!
In 1990 werden voor de DO Vinos de Madrid albillo real, malvar, tinto fino, garnacha tinta en airén toegestaan. In 1996 kwamen daar macabeo, torrontés, parellada, merlot en cabernet sauvignon bij. In 2003 werden ook syrah en moscatel de grano menudo toegestaan en in 2014 negral, graciano, petit verdot en sauvignon blanc. Best een uitgebreid pallet aan inheemse, algemeen Spaanse en Franse / internationale rassen dus.
Een specialiteit van deze regio voor witte wijnen zijn de ‘sobremadre’-wijnen, die na vergisting zonder filtering worden gebotteld nadat het vergiste sap samen met de ‘madre’ (ontsteelde en geplette druiven) in de tank is gehouden.
Wij bezochten in de DO Vinos de Madrid twee bodegas: Cuarto-Lote en Las Moradas de San Martín.
Meer info over de DO Vinos de Madrid: https://vinosdemadrid.es (alleen in het Spaans) en @vinosdemadrid op Instagram.
Dag 2 – DO Vinos de Madrid – Bodega Cuarto-Lote
Wow! Wat een heerlijke relaxte middag hadden wij bij Bodega Cuarto-Lote in het dorpje Nuevo Baztán. Cuarto-Lote heeft wijngaarden in de DO Vinos de Madrid. De bodega is in een traditionele oude 18e eeuwse boerderij. De eigenaren Rafael en Esther Calvo zijn van oorsprong jurist en journaliste en ze hebben dit wijnhuis sinds 2019. Ze openden vlak voor de pandemie, in februari 2020 en hebben nu ca. 17ha wijngaard. Maar Rafael is al vijfde generatie wijnmaker! In totaal produceert Cuarto-Lote nu zo’n 50.000 flessen wijn.
Ze gebruiken drie soorten hout: 225-liter vaten van Frans en Amerikaans eiken en 300-liter vaten van Spaans eiken! We drinken drie van hun wijnen in hun de tuin bij manchego en jamón. De witte wijn van het inheemse druivenras malvar (ook wel lairén) krijgt schilweking. Malvar is typerend voor Madrid en driekwart van het ras staat hier in deze regio aangeplant. Malvar heeft veel alcohol, medium tot veel zuren en een aangenaam amandelbittertje.
Hun rosado is van tempranillo en merlot met een vleugje syrah. Directe persing (sangrado directo). Fris met een klein bittertje. De rustieke maar soepele tinto Arrabal del Conjuro is van tempranillo en merlot en heeft 9 maanden houtrijping op Frans hout. Lekker kruidig.
En dan aan tafel. In de tuin, in het zonnetje! En dat op 29 november. Geweldig! Carmen kookte heerlijk voor ons. Cocido madrileño, Madrileense stoofpot. Leuk om zo’n typisch streekgerecht op deze plek te eten. Je eet als eerste deel soep ervan, daarna als deel 2 de stoofpot met aardappelen, groenten (wortel en kikkererwten), kip, rundvlees, chorizo en bloedworst (morcilla). En we eindigen met Carmen’s fantastische cheesecake.
Bij de soep – waar Rafael graag een klein scheutje manzanilla sherry aan toevoegt (vandaar de Tio pepe op tafel naast zijn eigen wijnen) – drinken we de tinto, de favoriete wijn van wijnmaker Daniel Orusco. Bij de stoofpot drinken we de volle 2019 Arrabal del Conjuro van cabernet, merlot en tempranillo met 12 maanden houtrijping (Frans). Tot slot Carmen’s geweldige cheesecake, met de 2018 Bálsamo de Fierabrás. Een krachtpatser van tempranillo en merlot die 20 maanden op 300-liter vaten van Spaans (!) eiken heeft gelegen. Fluweelzacht en vol, maar ook met fraicheur van het Spaanse eikenhout en zeer geconcentreerd. Hier werden maar 1.400 flessen van gemaakt. Erg mooi. Heerlijke middag. Happy.
Een kat siert trouwens hun logo en etiketten, ter nagedachtenis aan de heks van Valmores. De kat is ook een symbool van Madrid sinds een soldaat van Alfonso VI, koning van Castilië, Guzmán de la Vallina, rond het jaar 1083 als een katachtige over de muur van Mayrit klom om het islamitische fort in te nemen.
Meer info over Cuarto-Lote: https://bodegacuartolote.com/ en @bodega_cuarto_lote op Instagram.
Dag 2 Vinoteca García de la Navarra in Madrid
Spaanse gastronomie is geweldig. Op de avond van dag 2 konden we genieten van een prachtig wijn-spijs diner bij Vinoteca García de la Navarra in Madrid. Het restaurant is van de broers Luis (sommelier) en Pedro (chef) García de la Navarra. Hun vrolijke sommelier Paul begeleidde ons deskundig door het menu en gaf uitleg over de prachtige wijnen. Achtereenvolgens genote wij van onder andere:
Fino sherry van Viña Corrales bij hemelse pata negra uit Huelva.
Rías Baixas albariño vepas vellas (oude stokken) van Do Ferreiro bij coquilles met groene bonen-‘spaghetti’ en wasabimayo.
Witte Rioja Selección Terroir “Montes Obarenes” van Gómez Cruzado bij – jawel! – distel (cardo). Klassiek met amandel en jamón en een verrassing onderop, namelijk wat foie gras. Bijzonder. En heerlijk.
Dan een rode wijn van de vermaarde Raúl Pérez zijn El Morisco bij heek met saffraansaus. Pff, wat een waanzinnig lekker sausje.
Ribera del Duero (Ausás Interpretación) van Zavier Ausás, de voornalige wijnmaker van Vega Sicilia, werd ingezet bij onwaarschijnlijk malse runderwang (carrillera).
Tenslotte late oogst monastrell El Sequé uit Alicante bij chocolade lavacake.
In één woord: fabuloso! Benieuwd? Volg het restaurant op Instagram @vinotecagarciadelanavarra.
Dag 3 Las Moradas de San Martín – DO Vinos de Madrid
In de ochtend van dag 3 van onze Spanje-trip rijden we vanuit Madrid naar Las Moradas de San Martín, dat in het dorpje San Martín de Valdeiglesias ten westen van de hoofdstad ligt. Drie woorden typeren wat mij betreft deze bijzondere bodega: puur – authentiek – gedreven.
Als we al slingerend de landweggetjes over rijden en het ruige landschap zien, kun je je bijna niet voorstellen dat we hier straks wijngaarden zullen aantreffen. Maar zie daar … in de verte zien we de bodega en na een korte wandeling staan we middenin oude wijngaarden met ‘bush vines’ van de lokale rassen albillo real en garnacha. Die zijn al in 1972 aangeplant, maar we zien ook oude garnacha-stokken van 1908.
De bodega startte 1999. Maar in het dorpje werd al in de 12e eeuw garnacha aangeplant. Inmiddels heeft Las Moradas 22ha wijngaarden, hierboven op 900m hoogte met granietbodem en wat lager beneden in de vallei; alles binnen de DO Vinos de Madrid.
In de wijngaard proeven we de 2020 albillo real, samen met wijnmaakster Isabel Galindo, assistent-wijnmaker Alejandro Carreras en ex-sommelier Monica Rodriguez (die nu het wijntoerisme doet). De witte wijn van het inheemse ras albillo real imponeert. Ziltig, mineralig, vol. Fantastisch.
Galindo legt ook uit dat ze hier op de hogergelegen wijngaard cabernet en merlot rooide en er albillo real aanplantte. Want de internationale rassen doen het hier eigenlijk helemaal niet goed, en het inheemse ras albillo real wel. Dan is de keuze voor Galindo makkelijk gemaakt. Telkens kijken wat werkt en wat niet. En je eigen plan trekken.
Terug in de bodega proeven we diverse vatmonsters en vier van hun garnacha-wijnen: 2019 Senda, 2017 Initio, 2015 Sabina en de sublieme topper, de 2011 Libro once | Las luces met 22 maanden nieuw Frans en Hongaars eiken. Prachtige ontwikkelde neus, maar toch nog jeugdig. Elegant, zacht, rond en puur met mooie fruittonen. De Libro once | Las luces is mijn absolute favoriet. Ik heb er bij een heerlijke, ongedwongen en gezellige lunch lekker van nagenoten!
Meer info: https://lasmoradasdesanmartin.es/home/ en @lasmoradasdesanmartin op Instagram.
Dag 3 Masterclass ‘Whites from Spain: indigenous ambassadors’
Terug in Madrid kregen we een Masterclass ‘Whites from Spain: indigenous ambassadors’ in de UEC Tasting Room. De Unión Española de Catadores is de Spaanse wijnproeversunie, met zo’n 750 leden. Ze houden niet alleen proeverijen in eigen land, maar ook in het buitenland. Onlangs was ik nog bij een grote overzichtsproeverij Galicia (wijn en spirits) in Amsterdam en daags erop deed ik als jurylid mee aan de Best of Spain wine challenge.
Nu heette UEC-manager Miguel Berzosa ons welkom in Madrid en kregen we een boeiende masterclass over bijzondere Spaanse witte druivenrassen en wijnen van Jens Riis. Riis is Amerikaan, maar woont al decennia in Spanje en is een van de grote experts als het over Spaanse wijnen gaat.
Hoeveel inheemse druivenrassen kent Spanje eigenlijk, vroeg ik me tijdens deze masterclass af. 200? 400? Grappig genoeg lees je daarover eigenlijk helemaal niet. Portugal promoot momenteel zijn diversiteit door aan te geven dat er meer dan 250 inheemse druivenrassen zijn. Ook van Georgië (>500!), Italië (er wordt gezegd 377) en Zwitserland (>250 inheemse rassen) is bekend dat ze veel inheemse rassen hebben die je elders niet vindt. Bij Spanje weet ik dat niet eens. Maar het leuke is dat ik de laatste tijd steeds meer nieuwe rassen ontdek die ik niet of nauwelijks kende! En aangezien ik van die gekke – soms bijna vergeten – druifjes hou, verrassen Spaanse wijnen me telkens weer. In de DO Vinos de Madrid ontdekten we het witte druivenras albillo real al. Nooit eerder geproefd.
Tijdens de masterclass proefden we natuurlijk ook mooie wijnen van bekende(re) inheemse rassen als airén (La Mancha en Valdepeñas), albariño (Rías Baixas), godello (o.a. in Valdeorras en Monterei), pedro ximenez (vooral bekend als PX voor zoete sherry en in het naastgelegen Montilla-Morilles), verdejo (Rueda), viura (voor witte Rioja) en xarel.lo (een van de blendpartners voor cava in Penedès). Maar daarnaast ook forcada (herontdekt door Torres in Penedès), garnacha blanca, hondarribi zuri (wie kent ‘m niet? Ik had die crispy Txacoli-wijnen uit Spaans Baskenland in elk geval al eens eerder gedronken), malvasia volcanica, tempranillo blanco (een mutatie van tempranillo en sinds 2007 toegestaan voor witte Rioja) en treixadura (in de DO Ribeira).
Mijn favorieten uit de proeverij:
- 2021 Rioja, Plácet de Valtomelloso, Palacio Remondo. Van 100% viura. 8 uur schilweking, vergist op foeder en 7 maanden houtrijping. Rond, zacht, vol met rijp geel fruit.
- 2019 Bizkaiko Txakolina, Itsasmendi 7, Bodegas Itsasmendi. Van 42% hondarribi zuri, 38% hondarribi zuri zerratie en 20% riesling. 9 maanden sur lie in rvs-vaten van 5.000 en 10.000 liter. Fris zoals het een Txakoli betaamt, maar ook vol en rond met veel smaak.
- 2021 Valdeorras, Maruxa godello, Virgen de Galir. 3 maanden sur lie in rvs. Geen hoogvlieger, maar gewoon een heerlijke drinkbare wijn met mooie balans.
- 2021 Valdeorras, O Luar do Sil godello, sobre lias, O Luar do Sil. Pago de los Capellanes. Van granietbodem. Vol, rond, sappig, rijp geel steenfruit.
- 2021 Ribeiro, Ramón do Casar Nobre. Van 100% treixadura. 3 maanden Frans hout. Vol, goede structuur en balans, mooie toasting.
- We sluiten af met een 2021 Vino de la Tierra Castilla y León, verdejo viñas centenarias, Baron de Chirel, Marqués de Riscal. 100 jaar oude pre-phylloxera-stokken. 9 maanden sur lie in 3.000-liter vaten van Oostenrijks eiken. Ik ben de laatste tijd wat uitgekeken op verdejo, maar poe, dit is top. Veel geur, veel concentratie.
Heerlijke proeverij die de diversiteit van de wijnen in Spanje weer eens aantoonde. I love it! ¡Me encanta mucho!
Dag 3 diner bij Amano in Madrid
Een avondje Madrid, dat betekent natuurlijk lekker eten in het gezellige Barrio de las Letras. In dit geval bij Amano del Sur aan de Plaza Matute. De Barrio de las Letras (ook Huertas genoemd) is de literaire wijk van Madrid. Hier woonden in de 17e-eeuw grote schrijvers als Lope de Vega en Miguel de Cervantes (auteur van Don Quijote). Nu is het een gezellige wijk met leuke kleine straatjes en heel veel winkeltjes, tapasbarretjes, kroegjes en restaurantjes.
Wij aten bij Amano en zij zijn, zoals zoveel restaurants hier, gespecialiseerd in tapas. Dat betekent dat je in hoog tempo allerlei heerlijke hapjes voorbij ziet komen, zoals manchego, olivier-salade met garnalen, tomaten en tonijn, patrijspaté en gegrilde gamba’s. Tenslotte is het tijd voor het echte werk: Chateaubriand met mojo-saus. We sluiten af met cheesecake. Uiteraard begeleid door een aantal mooie wijnen. Die bekende Canarische mojo picón ga ik binnenkort thuis zelf eens maken.
Wederom een heerlijke en gezellige avond met ons groepje, bestaand uit twee Ieren, drie Nederlanders en een aantal Spaanse organisatrices.
DO Méntrida – Toledo
Op dag 4 van onze wijntrip bezoeken we twee wijnhuizen van de DO Méntrida rond de stad Toledo in Castilla-La Mancha. Wijn werd hier al in de 12e eeuw gemaakt en de DO werd in 1976 officieel erkend. Er waren al meer dan 13.000ha wijngaarden, maar het oppervlakte schommelt nu rond de 9.500ha.
Vanaf de uitlopers van de Sierra de Gredos strekken de wijngaarden zich hier uit tot aan de stad Toledo. Het productiegebied ligt in het noorden van de provincie Toledo, grenzend aan de provincies Ávila en Madrid, en strekt zich uit tot aan de voet van de indrukwekkende Sierra de Gredos in het oostelijke deel.
Méntrida heeft een typisch continentaal klimaat, met lange en zeer koude winters en hete zomers. De Sierra de Gredos geeft de wijngaarden een natuurlijke bescherming. De bodem is arm met kalksteen. In deze regio vind je wijngaarden op hoogtes van zo’n 750 meter.
Er bestaan twee duidelijke subzones:
- Zona Sur: hier vind je veel graangewassen, maar hellingen en ruige gebieden zijn uitstekend geschikt voor wijngaarden. Dit gebied wordt doorkruist door de benedenloop van de rivier de Alberche, en hier bevinden zich steden met wijn en geschiedenis, zoals Almorox, Escalona, Maqueda, Fuensalida Camarena, Casarrubios del Monte en Méntrida zelf.
De bodem van deze subzone is arm met kalk, en daarmee heel geschikt voor garnacha, de koningindruif van de denominatie. De bodem geeft hier fijne , zachte en aromatische wijnen. - Zona Norte: dit is het kleinste deel van de DO. Het is een bergachtig gebied met kiezel-kalkhoudende bodems, met graniet en zelfs wat kwarts. De bodem en de hoogte van dit gebied (750-850m), de invloed van de Sierra de Gredos, en de leeftijd van de druivenstokken (soms >55 jaar) resulteren in frisse, bloemige, minerale wijnen en die toegankelijk zijn. De belangrijkste gemeenten zijn hier Real de San Vicente, El Almendral de la Cañada en Pelahustan, allemaal in de Tietar-vallei.
De overgrote meerderheid van de wijnstokken is garnacha, waarbij oude garnacha bush vines domineren, naast tempranillo en internationale druivenrassen als syrah, cabernet sauvignon, petit verdot en merlot.
De kwaliteit was voorheen wisselend, van goed tot veel bulkwijn. En zelfs rode wijnen met een hoog alcoholgehalte volgens de Doble Pasta-methode (nu verboden) en licht-geoxideerde garnacha-wijnen waar de bevolking van hield maar die niet exporteerbaar waren. Maar de laatste jaren zijn er interessante projecten en komen er steeds meer bodegas die kwaliteitswijn maken.
Voor zover ik kon nagaan zijn er momenteel 27 bodegas (inclusief coöperaties) in dit gebied. Wij bezochten daarvan twee heel uiteenlopende: Arrayán en Finca Constantia.
Meer info: https://www.domentrida.es (alleen Spaans) en @do_mentrida op Instagram.
Dag 4 Bodegas Arrayán – DO Méntrida
We verlaten Madrid op weg naar Toledo en de DO Méntrida, ook wel Méntrida-Toledo. Onze eerste stop is bij Bodegas Arrayán. We ontmoeten hier wijnmaakster Maite Sánchez en haar team. Arrayán is in 1999 opgericht door zakenman José Maria Entrecanales en zijn vrouw Maria Marsans. Nadat hij helaas al in 2008 overleed, ging Maria verder met de bodega en nu runt ze het wijnhuis samen met haar zoon en dochter.
Inmiddels is er 25ha wijngaard. Men startte met syrah, cabernet, merlot en petit verdot, maar sinds 2009 is er ook garnacha en albillo real van oude stokken in de naburige plaatsjes Méntrida en Cebreros. Daarnaast loopt er een project met – deels zeldzame – inheemse rassen als mizancho, garnacha blanca, garnacha gris, garnacha peluda, moravia agria en bruñal.
Wat mij betreft gelukkig dat ze deze inheemse rassen nu ook hebben en dat zijn ook precies die wijnen die we hier proeven: van albillo real, garnacha en mizancho.
Het blijkt trouwens ook dat rassen als albillo real het met de klimaatopwarming hier beter doen dan rassen als merlot, dus logisch dat ze die liever gebruiken. Dat zagen we ook bij Las Moradas de San Martín. En het is nog eens extra authentiek ook! Sinds 2016 zijn ze trouwens bio-gecertificeerd.
De eerste drie witte wijnen die we proeven hebben schilweking.
- De 2021 Arrayán albillo real granito komt van de DO Cebreros. De wijn heeft 7 maanden op amfora gerijpt en heeft z’n fruittonen behouden. Puur, mineralig en vol met tonen van honing, venkel en peer. Prachtige gastronomische wijn met mooie fraicheur.
- De tweede 2021 albillo real komt uit de DO Méntrida en heeft 7 maanden houtrijping op 2e-jaars Frans eiken gehad. Ook hier van granietbodem op 600m hoogte. Fris, floraal met peer. Ook mooi, maar de eerste is mijn favoriet.
- 2019 DO Méntrida, Arroyo de Arrayán van garnacha blanca en garnacha gris heeft 7 maanden gerijpt op 2e-jaars vaten van Frans eiken (300 en 500 liter). Geen malo, dus hoge zuurgraad. En veel mineraliteit. Op het etiket en het logo van Arrayán figureert trouwens Bacchus.
- Bijzonder dat we de 2020 La Verdosa van druivenras mizancho mogen proeven. Er zijn maar 500 flessen van gemaakt. En zoek maar eens op mizancho, je komt alleen Arrayán tegen! Het heet niet voor niets een ‘variedad minoritaria’ (een minderheidsras). Geënt op merlot-onderstammen. En ook goed bestand tegen de klimaatverandering! De wijn is aromatisch, mineralig, kruidig met steenfruit en florale tonen.
- We sluiten af met twee fantastische garnachas uit Méntrida en Cebreros.
Ik ben zeer onder de indruk van Arrayán. Mooie wijnen, biologisch en zeer bewust bezig met nadenken hoe je met de klimaatopwarming in de toekomst moet gaan werken. Top.
Meer info: https://www.arrayan.es/en en @bodegasarrayan op Instagram.
Dag 4 Finca Constancia – DO Méntrida
In Toledo bezoeken we in de middag ons tweede wijnhuis: Finca Constancia. Ook hier weer een vrouwelijke wijnmaker: de gedreven Beatriz Paniagua die haar job hier volgens mij als een groot feest ziet. Ook wel begrijpelijk als ze uitlegt wat ze hier allemaal kan doen. Finca Constancia is namelijk onderdeel van González Byass en dat is een grote sherryproducent sinds 1835 (o.a. Tío Pepe). Maar inmiddels bezit González Byass 14 wijnhuizen in Spanje, Chili en Mexico, waaronder dus Finca Constancia in Toledo. En ze pakken het hier groots aan! In de splitsing tussen de Sierra de Gredos en de Montes de Toledo heeft de finca maar liefst 200 hectare wijngaard, aangeplant in 2001, waarvan inmiddels 50ha bio. Er wordt 2 miljoen liter wijn gemaakt van tempranillo, cabernet sauvignon, syrah, cabernet franc, petit verdot, graciano, sauvignon blanc, chardonnay, verdejo, garnacha en moscatel. En die rassen zijn aangeplant op meer dan 80 verschillende percelen die dicht bij elkaar liggen, maar soms toch heel sterk van elkaar verschillen. Het logo geeft die verschillende percelen aan.
Daarnaast is er een klein plotje voor experimenten. En ook in de wijnkelder kan volop geëxperimenteerd worden, o.a. met houten vaten met temperatuurcontrole. In het lab hangt het motto “la enologia al servicio del ingenio y el entusiasmo por el buen vino” (oenologie ten dienste van vindingrijkheid en enthousiasme voor goede wijn) en vinden we kleine rvs-vaatjes voor experimenten met de diverse percelen èn keramische vaatjes met verdejo die een net iets ander resultaat geven dan betonnen vaatjes. Dat soort experimenten maakt het voor de wijnmaakster extra boeiend om hier te werken.
De wijnen zijn voor 65% voor export bestemd, en dat percentage stijgt nog. We treffen twee soorten aan: de zogenaamde ‘vino variental’ (van 1 druivenras) en Vino de la Tierra de Castilla. Zoals de 2021 Parcela 52 van verdejo. Een deel sur lie op grote vaten. Vol, zacht, complex. Of de 2018 Parcela 12 van graciano met 8 maanden nieuw Frans eiken. Fruitig, elegant, mooie fraicheur. En hun topwijn 2017 Altos de la Finca van 60% petit verdot en 40% syrah met 18 maanden rijping op nieuw Frans eiken. Wel 15,5% alc., maar dat proef je niet. Donker fruit, chocolade, tabak, fluweelzachte tannines en complex. Mooie afsluiter.
Maar dat was het nog niet, want een geweldige lunch volgt, met veel hapjes en nog weer andere wijnen. Een frisse Five Hidden Lagoons van sauvignon blanc bij kaas. Mijn favoriet: de 2022 Altozano rosado van tempranillo-syrah bij diverse croquetas en flensjes met ossenstaart. En na een sublieme paëlla – trots gepresenteerd door chef José Maria Hernandez van Majo’s restaurante – volgen bij het dessert twee experimenten met weinig alcohol (5,5%): de witte en rosé Fragrantia van moscatel en syrah. Niet onaardig als instapwijn of bij desserts, al mogen de vrolijke etiketten hiervan wat mij betreft wat stijlvoller (maar ach, ik ben maar een Boomer, wellicht zien Millennials en Gen Z dat anders…).
Wat een vorstelijk ontvangst! En we kregen ook nog een flesje Altos de la Finca mee, dus daar ga ik binnenkort iets lekkers voor koken. Misschien iets met ‘rabo de toro’ (ossenstaart)? We zullen zien…
Meer info: https://fincaconstancia.es/en en @fincaconstancia op Instagram.
Dag 4 Toledo by Night
Aan het einde van ons mooie tripje naar de wijngebieden van Madrid (DO Vinos de Madrid) en Toledo (DO Méntrida) wacht ons nog een spectaculaire stadswandeling ‘Toledo by night’. Maar eerst stoppen we vlak voor zonsondergang bij de berg aan de overkant voor een fantastisch uitzicht op de heuvelachtige oude stad (Mirador del Valle).
Daarna lopen we de brug Puente de San Martín over de Rio Tajo (Taag) over. Even een flinke klim naar de Monasterio de San Juan de los Reyes en je hebt een perfect punt om de stad en het oude Joodse centrum binnen te wandelen.
Toledo is een van de oudste steden in Spanje en tot 1561 hoofdstad van Spanje. Het hele historische centrum staat op de Unesco-werelderfgoedlijst en is ook echt prachtig. Tijdens onze wandeling is het al donker en kunnen we genieten van de mooie kerstverlichting èn de vele historische monumenten. Toledo ook wel ‘De stad van de drie culturen’ genoemd. Dat komt omdat de hebreeuwse, mohammedaanse en christelijke culturen (Joden, Moren en Christenen) hier eeuwenlang gebroederlijk naast elkaar leefden.
Langs de Sinagoga de Santa María Blanca, de Sinagoga del Tránsito, het kasteel (Alcázar), het Museo del Greco en de Iglesia de Santo Tomé (met beroemd schilderij van El Greco) en op naar de Gotische kathedraal en de gezellige winkelstraatjes (Calle Comercio) daarachter. We eindigen op de Plaza de Zocodover. Tip: ga in de weken voor kerst in de verlichte kerstboom staan en maak een groeps-selfie. En koop wat handgemaakt marsepein (mazapan).
Mijn 11.000 stapjes heb ik die dag wel weer gezet. Ik zag flink op tegen de wandeling, want ik voelde een stevig Spaans griepje opkomen, maar ik heb er geen spijt van dat ik meedeed. Gelukkig konden we met de grote stadsroltrappen (Escaleras Automáticas) weer de berg af, waar ik vermoeid maar voldaan in ons busje dook. Toledo is zeer de moeite waard! Nu alleen het diner nog. Uitrusten doe ik straks thuis wel weer…
Dag 4 diner bij Cigarral de Caravantes in Toledo
Eten in een hotel heeft altijd iets raars, vind ik. Het ziet er domweg meer uit als een hotel dan een knus restaurantje. Herken je dat? En als je, zoals wij tijdens onze laatste avond in Spanje, bij uitzondering al om 20.30 uur binnenkomen, dan is het ook nog eens heel rustig. Eten om half negen? Gekke toeristen! Wat denken ze wel niet. Nou, de organisatie dacht dat het handig was. En dat was het dit keer ook. We moesten daarna nog van Toledo naar Madrid rijden, onze koffers pakken en in de ochtend heel vroeg opstaan vanwege onze terugvluchten. Dus zaten we in een leeg Restaurant El Cigarral de Caravantes in Toledo. De tapas (croquetas, ossenstaartbonbons en heerlijke artisjokken met rendier-jerk en een zacht eitje), de geconfijte zeebaars, het hertenbiefstukje met truffelaardappelpuree en het dessert (sobao pasiego tiramisu) èn de bijpassende wijnen uit de DO Méntrida waren allemaal prima. Maar we waren moe. Moe maar voldaan na een heerlijke en zeer leerzame wijntrip naar de wijngebieden en restaurants van Madrid en Toledo.
#aSharedPASSION
Wat een heerlijk tripje! Dank voor deze ervaring en nieuwe kennis over Spaanse wijnen aan de Unión Española de Catedores (Miguel), de OIVE (Organización Interprofessionel del Vino de España: Susana, Tatiana, María, Coro), Tactics Europe (Lucía) en de Europese campagne #aSharedPASSION. Topidee om juist ook wat minder bekende wijngebieden in het zonnetje te zetten! Ik weet weer heel veel meer over de wijnen van Madrid (DO Vinos de Madrid) en Toledo (DO Méntrida), gekke inheemse druifjes zoals albillo real, èn heb weer genoten van de Spaanse gastronomie.
Deze wijnreis is onderdeel van een EU-campagne. Het is een gezamenlijke promotie van wijnen van Spanje en Portugal onder het motto #aSharedPASSION. De organisatoren zijn OIVE (Spanish Wine Interbranch Organisation) en Viniportugal (Portuguese Wine Interbranch Organisation).
Binnen het programma wordt informatie gegeven over Spaanse en Portugese kwaliteitswijnen, dat betekent: wijnen met herkomstbenaming die vallen onder de beschermde DOP- en IGP-labels (in het Engels: PDO en PGI).
Daarnaast is er ook focus op toerisme, vandaar dat wij tijdens ons tripje ook uitgebreid kennismaakten met de gastronomie in Madrid en Toledo en er tijd was voor een stadswandeling door Toledo. Een fantastische combinatie natuurlijk, want ik ben gek op eten en drinken en voor mij zijn wijn en spijs een heerlijk huwelijk.
Geef een reactie