Wat te doen met limoen en citroen? 11 kookinspiraties

Wat te doen met limoen en citroen? Dat was mijn vraag voor vandaag. Ik ben dus even wat gaan ‘culinair mindmappen’ rondom koken met limoen en citroen. Daarbij kwam ik veel lekkere dingen tegen. Uiteindelijk maakte ik citroenlinguine à la Jamie en limoncellokip à la Vinissima. Een fijne zomerse combinatie. Lees hier 11 kookinspiraties voor koken met limoen en citroen.

Je kunt tal van heerlijke en vaak lekkere vrolijke en zomerse gerechten en cocktails maken met limoen en citroen.

Culinair mindmappen
Ik kook vaak op thema. Afgelopen weken nogal eens na aanleiding van het WK Voetbal. Gerechten uit Argentinië, Portugal, Kroatië etc.

Maar heel vaak is mijn uitgangspunt ook een trefwoord, bedacht door mijzelf of opgekregen van mijn partner. Het uitgangspunt kan een specerij zijn (bijvoorbeeld vanille, saffraan), groente (”doe maar iets met broccoli”, doperwten, rode bietjes, pompoen etc.), vis (tonijn, forel, gamba’s), vlees/wild (lam, ) of gevogelte (kip, kalkoen).

Ik ga daarmee enthousiast aan de slag om een lekker gerecht te maken. Soms neus ik rond op internet of in kookboeken voor inspiratie. En sinds ik de workshop “Freestyle cooking” van Angélique Schmeinck heb gevolgd, doe ik aan ‘culinair mindmappen’. Vanuit één ingrediënt laat Schmeinck je alle mogelijke combinaties met andere producten zien. Vandaaruit ga je bedenken welke bereidingstechnieken je wilt toepassen. Zie bijvoorbeeld haar boeken ‘Smaakvrienden’ waarin zij deze methode in praktijk brengt. Het culinair mindmappen is een enorme inspiratiebron en dwingt je om oude patronen los te laten. Zo vernieuwend!

Smaakvriendjes zoeken
Terug naar mijn limoen en citroen-dilemma van vandaag. De opdracht van het thuisfront vandaag was “doe maar iets met citroen”. Nadenken over de mogelijkheden met limoen en citroen. Of in de termen van Schmeinck: smaakvriendjes zoeken. Nou kun je met onze citrusvriendjes heel veel kanten uit. Ik zet er een paar voor je op een rijtje.

Limoen of citroen?
Allereerst even iets over limoenen en citroenen. Ik heb een lichte voorkeur voor limoenen. Ze zijn vaak net iets verfijnder van smaak, geurig, met wat zachtere zuren. Maar ik gebruik – afhankelijk van het gerecht – ook citroenen. Algemeen: bij vis of Italiaanse en Franse gerechten meer citroenen, bij Aziatische en Zuid-Amerikaanse gerechten en veelal tropische cocktails juist limoenen. Zie je engelstalige recepten, dan wordt gesproken over ‘lemon’ (citroen) en ‘lime’ (limoen).

Limoenen zijn groen, citroenen hebben een dikkere en gele schil. Citroenen kunnen pitjes bevatten. Limoenen bevatten in verhouding meer sap. Limoenen en citroenen zitten boordevol Vitamine C. Voor beide citrusvruchten geldt: je kunt ze schil (zest) en het sap gebruiken. Gebruik je de schil in gerechten, beperk je dan ook echt tot het buitenste gele (bij citroen) of groen (bij limoen) gedeelte van de schil. Dáár zit de smaak. Gebruik het witte van de schil niet! Dat is namelijk te bitter. Dat geldt trouwens ook voor cocktails; gebruik alleen de buitenste rand van de schil, dáár zitten de geurige oliën. Gebruik een zesteur of rasp om kleine sliertjes schil eraf te halen, of een dunschiller voor reepjes die je vervolgens in de cocktail kunt doen of verder in dunne sliertjes kunt snijden met een mesje. Enneh…als je geen onbespoten biologische limoenen of citroenen koopt, boen ze dan eerst even goed schoon! En nog een tip: rol limoenen even over het aanrecht voordat je hem opensnijdt. Je krijgt dan bij het persen iets meer sap eruit.

1 Bij vis. Ja tuurlijk. Vis en limoen, lekker! Lekker fris ook.

• Het beste voorbeeld is natuurlijk ceviche, waarbij je rauwe vis koud ‘gaart’ in limoen- of citroensap. Zomerser kan niet. Drink er een lekkere frisse witte wijn bij, bijvoorbeeld een sauvignon blanc of een verdejo-Rueda.
• Kreeft met citroenmayonaise is lekker luxe. Uiteraard met champagne.

2 Bij gevogelte. Denk aan Thaise kip in kokosmelk met limoen en koriander. Thailand is sowieso gek op limoen, net als veel landen in de Caraïben of Zuid-Amerika. Piccata di pollo al limone e capperi (kip met citroen en kappertjes) is ook lekker. Of mijn limoncellokip. Drink bij de limoncellokip een frisse witte wijn, bijvoorbeeld grüner veltliner uit Oostenrijk of een frisse pinot grigio uit Noord-Italië.

3 Bij vlees. Bijvoorbeeld een limoen-muntsausje bij lamsvlees (Vermeng of blend munt, tijm, bieslook, limoensap, olijfolie en desgewenst wat gedroogde chilivlokken of gerookte paprikapoeder tot een stroperig sausje en breng op smaak met zout en versgemalen).

4 Bij pasta of risotto.

• Bij pasta: mijn citroenlinguini met courgette of simpele citroenlinguini à la Jamie.
• Bij risotto: citroenrisotto. Heerlijk bij gebakken vis of bij limoncellokip.

Drink hier een frisse witte wijn bij, bijvoorbeeld een Gavi, arneis of knisperfrisse pinot grigio uit Noord-Italië. Maar ook een torrontés uit Argentinië kan goed passen vanwege het citroenige aroma van deze druif.

5 Bij groenten. Denk aan dressing met citroen/limoen bij sla. Bij avocado (goed tegen verkleuren!). Maar ook in salsa’s is limoen onmisbaar. Het hangt af van het hoofdingrediënt en de bereidingswijzer van hoofdingrediënt en groenten welke wijn erbij past.

6 Bij fruit. Citroen en limoen halen de smaak van fruit omhoog en maken het gerecht frisser. Lekker zomers ook.

7 In sauzen, salsa’s en smaakmakers. Zoals limoendressing (hou het superpuur met alleen limoensap of citroensap en olijfolie, breng op smaak met zout en peper), citroenmayonaise of deze gremolata en mangosalsa.

8 In marinades. Bijvoorbeeld een marinade van citroenzest en –sap met tijm, olijfolie en knoflook bij kip en varkensvlees. Of citroen en honing bij vis of vlees. Of de marinade die ik vandaag gebruikte voor mijn limoncellokip: van olijfolie, citroenzest en -sap, limoncello, knoflook en muntblaadjes.

9 In desserts en gebak. Maar ik ben niet zo van het bakken en heb dus geen recepten. Denk aan: citroenijs, limoensorbet, limoenmousse, citroenbavarois en diverse cakes of gebak met citroen in de hoofdrol. Citroen xheesecake kan ook (lekker met lemon curd!).

10 In cocktails. Geen zomerdrankje zonder – met name – limoen, lijkt het wel. Als het niet als garnering van je cocktail is, dan zit het er wel in. De Moscow Mule kan niet zonder. Maar dat geldt ook voor de Caipirinha, de Daiquiri en de Mojito. Maar je kunt ook denken aan lekkere combinaties met Limoncello (b.v. de Sunday Confession).

11 En anders: je kunt ook geconfijte citroenen (Marokkaans, in bijvoorbeeld tajines; let wel op dat je alleen de schil en niet het vruchtvlees ervan gebruikt), limoncello, lemon curd, lemon marmelade verwerken in gerechten.

12 In het huishouden. Tenslotte kun je citroenen ook in de huishouding gebruiken. Citroenen hebben een anti-bacteriële werking en helpen tegen vieze geurtjes. Houten snijplanken krijg je weer geurvrij door ze in te smeren met een bijna uitgenepen helft van een citroen. Doe er daarna wat keukenzout op en laat het een beetje intrekken en wrijf je zout er daarna af. Je kunt ramen en spiegels streeploos krijgen door een paar eetlepels citroensap met een halve liter water te vermengen. Citroenen werken als ontvetter bij de afwas. Je krijgt kranen, tegels en de waterkoker kalkvrij met citroensap of de tafel hygiënisch (doe gelijke delen water en citroensap in een plantenspuit). Als je een doorgesneden citroen dept in zout kun je metalen oppervlakken reinigen en weer laten glanzen. Je kunt citroensap als luchtverfrisser gebruiken door 1 deel citroensap en 1 deel water in een bakje neer te zetten of als verwijderaar van onaangename geurtjes door een halve citroen in de koelkast te leggen. En tenslotte kun je geurtjes van je handen verwijderen na het koken door je handen in te wrijven met citroensap. En zo zijn er tal van ouderwetse manieren in het huishouden te bedenken.

Kortom, je kunt tal van heerlijke en vaak lekkere vrolijke en zomerse gerechten maken met limoen en citroen. Uiteindelijk maakte ik (een variant op) citroenlinguine à la Jamie en mijn eigen limoncellokip à la Vinissima. Erbij: 2017 Lugana, Antica Casa van Visconti. Een knisperfrisse wijn van druivenras turbiana met fijne zuren, aroma’s van kruisbes en gras en een citrustoontje dat uitstekend aansluit bij het citroenige van het gerecht!

Geniet van de zomer en van koken met limoen en citroen!