Deze week proefde ik voor het eerst wijnen uit de Zuid-Chileense wijnregio Itata Valley. Itata Valley, ik had er wel van gehoord, maar nog nooit Itata-wijnen geproefd. Tot deze week. Melmans Communications organiseerde in opdracht van ProChile Nederland en de Ñuble-regio een masterclass en proeverij. Sommelier Edwin Raben vertelde ons enthousiast en in duizelingwekkend tempo alles over de Itata Valley en begeleidde de proeverij. We proefden twaalf wijnen en maakten via Edwin kennis met de passie van de wijnmakers.
Itata Valley is een wijnregio met een lange wijngeschiedenis, veel traditie, authentieke wijnen, eigenwijze gepassioneerde wijnmakers en kleine ambachtelijke wijnhuizen.
Itata Valley
Itata Valley is een wijnregio met een lange wijngeschiedenis van 500 jaar, met veel traditie, authentieke wijnen, eigenwijze gepassioneerde wijnmakers en kleine ambachtelijke wijnhuizen. Dat werd me wel duidelijk na de masterclass en de proeverij.
Bekende regio’s in Chili zijn natuurlijk onder andere de wijnregio’s die vallen onder de warmere Central Valley (zoals Maipo Valley, Rapel Valley – met de bekende Cachapoal Valley en Colchagua Valley -, Curicó Valley en Maule Valley), de noordelijke Coquimbo-regio (met de subregio’s Elqui Valley, Limarí Valley en Choapa Valley) en de koelere kustvalleien (Aconcagua Valley, Casablanca Valley en San Antonio Valley (incl. Leyda Valley). Veel van die regio’s zul je waarschijnlijk wel kennen.
Maar ten zuiden van al deze gebieden liggen nog wat onbekendere wijngebieden. Itata Valley ligt in de Ñuble-regio en is een van de zuidelijkere wijnregio’s van Chili. Samen met Bío-Bío Valley en Mallego Valley behoort Itata Valley tot de Zuid-regio. Ten zuiden daarvan heb je dan ook nog de Austral-regio met de Cautin Valley en de Osorno Valley.
Itata was een van de eerste Chileense wijngebieden! De wijngaarden werden er al rond 1550 geplant toen de Spaanse kolonisten in Concepción aankwamen en er een havenstad van maakten. De stad was destijds ook Chili’s hoofdstad.
Itata Valley is nu (nog) maar een kleine wijnregio. Van de ca. 207.000ha (cijfers van 2020) die Chili aan wijngaarden heeft, is de aanplant in Itata Valley 10.172ha (mei 2022). Het klimaat is mediterraan, met verkoeling in het groeiseizoen. De bodem bestaat veelal uit klei en graniet. Sinds de ‘zonificatie’van Chili van 2012, die Chileense wijngebieden in zones indeelt, behoort Itata Valley tot het Entre Cordilleras-gebied. Het gebied kent glooiende heuvels en steile valleien en daarmee gevarieerde micro-klimaten.
Het zuidelijk gelegen Itata Valley heeft een aantal voordelen ten opzichte van de wijnregio’s die noordelijker liggen. Het gebied ligt redelijk zuidelijk (de stad Chillán ligt op de 36e breedtegraad, zuiderbreedte) en is dus wat koeler dan de bekende gebieden in Central Valley. De meeste wijngaarden in het gebied liggen ook meer richting de kust. Het koelere klimaat is gunstig met het oog op de klimaatopwarming. Je kunt er nog wat elegantere wijnen zonder heel hoog alcoholpercentage maken. En: het is hier natter (850-1.100mm p/jaar). Met name in de winter regent het veel. Dat klinkt niet zo fijn, maar dat is het wel. De wijnregio’s in midden-Chili moeten allemaal irrigeren, maar kampen tegenwoordig al met watertekort. En dat is dus slecht nieuws. Omdat Itata Valley natter is – men noemt het een “vochtig mediterraan klimaat”- is er dus voorlopig voldoende water voor de druivenstokken. Dat betekent dat de wijngaarden ‘dry farmed’ zijn, er is dus nu geen irrigatie nodig. Althans, voorlopig, want de verwachting is dat drupirrigatie ook in deze regio in de toekomst nodig zal zijn. Voor jonge wijngaarden is drupirrigatie al mogelijk.
Van muscat d’Alexandria tot cinsault en país
Veel aanplant van druivenstokken is in oude wijngaarden en de wijnstokken zijn vaak zogenaamde ‘bushvines’ (struikjes) en veelal ongeënt (dus niet op Amerikaanse onderstokken als bescherming tegen de druifluis) en veel stokken zijn oud (denk aan 45, 70 en zelfs 150 jaar oud).
Itata Valley heeft redelijk aantal druivenrassen aangeplant, niet gebruikelijk voor alle regio’s. Zo vind je er droge en dessertwijnen van de oude moscatel de Alejandría (muscat d’Alexandria). Dat is een oud origineel ras, een natuurlijke kruising tussen muscat blanc à petits grains x axina de tres bias. Het ras heeft een dikke schil en is wat groffer dan de bekendere muscat blanc à petits grains. In Chili is er nog steeds een groet aanplant van: 3.500ha van de 10.000ha! naast wijn wordt moscatel de Alejandría ook veel voor het distillaat pisco gebruikt. Pisco van deze muskaatdruiven is heel geurig en aromatisch.
Ook gebruikt men hier vol trots het eens zo populaire ras país of país missión nog heel veel (ook rond 3.500ha). Wist je dat het blauwe Spaanse druivenras listán prieto ook voorkomt in o.a. Chili (als país = land), in Argentinië (als criolla chica = Creools meisje) en in Californië (als mission grape, ofwel missiedruif)? Het ras komt oorspronkelijk uit Castilla-La Mancha. Inmiddels is het daar uitgestorven, maar het ras ging in de 16e eeuw met Spaanse missionarissen en kolonisten mee naar Noord- en Zuid-Amerika. In Californië is het tegenwoordig niet meer zo populair door de opkomst van internationaal bekende rassen als cabernet sauvignon en merlot. In Chili, waar país het eerst aangeplante druivenras was, staat país ook nu nog heel veel aangeplant, en het is na cabernet sauvignon, merlot en carmenère het vierde blauwe druivenras qua aanplant (ca. 10.000ha). De wijnstokken die je er kunt vinden in bijvoorbeeld Itata Valley zijn zeer oud (soms wel 150 jaar of ouder) en aangeplant als ‘bush vines’ (struikjes). País geeft er over het algemeen rustieke tanninerijke wijnen met bessen, donker fruit en bloemige aardse aroma’s. De Fransman Louis-Antoine Luyot heeft het in Chili herontdekt en het is nu weer populairder voor ambachtelijke (bio-)wijnen. Soms doet de wijn wat aan Beaujolais denken.
Maar naast moscatel en païs vind je in Chili natuurlijk ook wijn van bekende rassen als cariñena (carignan), cabernet sauvignon, carmenère, merlot, semillon, chardonnay en sauvignon blanc. Bijzonder is dat het ras cinsault hier heel geliefd is en dat er mono-cépages van gemaakt worden.
Proeverij Itata Valley
We proefden twaalf wijnen uit het gebied: drie witte wijnen van moscatel de Alejandría, vier rode wijnen van cinsault, drie rode wijnen van país (país missión) en twee rode blendwijnen van de wijnhuizen Terroir Sonoro, Piedra del Encanto, Mingaco, Viñas Nobles, Quila, Masintín, Alto Piedra, Santa Elsa, Viña Escuela Vieja, Viña Castellón, Massoc Frères en Altos del Valle.
De volgende wijnen waren mijn favorieten of vielen me op:
Van moscatel de Alejandría:
- 2019 “Kürüf” van Piedro del Encanto. De witte wijn is gemaakt van moscatel de Alejandría, van 40 jaar oude stokken. Kürüf betekent wind in het lokale dialect, dat zegt al genoeg over deze wijn. De wijngaarden van deze boutique winery liggen maar 20km van de kust. De druiven hebben drie uur schilweking gehad om de wijn extra aromatisch te maken. De biodynamische wijn is fris, vol en rond, met mooie fraicheur en fruitigheid. ‘Free run juice’ (dus maar lichtjes geperst) en zonder malolactische vergisting. Mijn favoriet van de proeverij.
- Ook van moscatel de Alejandría is de 2021 “Mingaco” van Mingaco. Mingaco is een commune en ze maken biodynamische wijn. 30 jaar oude stokken, ongeënt. Free run. De wijn is troebel en donker amberkleurig. Gerijpt op een mix van oude barriques, amfora en plastic containers. Rijke rijpe neus van gedroogd fruit. In de mond zeer fris en droog (Rs. 1,3gr/L). Wat stroef in de mond met sinaszest en kruidigheid. Spijstip: iets vets, varken bijvoorbeeld met bijvoorbeeld vadouvan.
Van cinsault:
Cinsault geeft aromatische zachte wijnen met een lage zuurgraad.
- 2021 cinsault “Quila” van Viñas Nobles. Viñas Nobles is van 5 wijnmakers met een passie voor oude druivenrassen. Een klein artisinaal wijnhuis. De wijnen zijn biologisch en de stokken 45 jaar oude bush vines. De wijn is roodpaars en jong, soepel en fruitig in de neus. 11 maanden rvs-rijping, geen houtgebruik. Een aangename moderne stijl, licht en fruitig (kersen en aardbeien), florale tonen en met veel zuren en weinig tannines.
- Erg fijn vond ik ook de 2020 cinsault “Masintín” van Masintín. Van 4 ‘locos’ (gekken of mafkezen) die als vrienden de wijnmakers zijn. Ze maken kleinschalige historische topwijnen en zetten zich in voor de ‘vergeten’ wijngebieden Itata Valley en Maule Valley. Dat doen ze met passie en kundigheid. Deze wijn is van 95% cinsault met 5% cariñena in bush vines. Wilde gisten. Memium tannines en flinke zuurgraad. Rijpe druiven met zwart fruit. 10 maanden rijping, waarvan 13% op barriques, 7% op rvs en 80% op zogenaamde cocciopesto (oude Italiaanse klei-amfora met rvs-deksel). De wijn is redelijk vol met rood fruit en florale tonen.
Van país (país misión):
- 2021 país misión “Escuela Vieja” van Viña Escuela Vieja. Van 120 jaar oude stokken. Rvs-rijping en 4 maanden flesrijping. Zwoele fruitige neus. Veel zuren, weinig alcohol en weinig tannine. Licht en elegant.
- 2018, país, “Grand País” van Massoc Frères. 18 maanden houtrijping (Frans eiken, 4e jaars). Nog jong. Stevige volle wijn. Veel donker fruit, mint en eucalyptus.
Toekomst
Gaan we in de toekomst veel van wijnen uit de Itata Valley horen? Ik weet het niet. Eerst maar eens wat meer bekendheid in Nederland, dan komt de rest vanzelf. Want het gebied heeft qua klimaat zeker een goede toekomst. Het gebied kent oude wijngaarden met kenmerkende druivenrassen (moscatel de Alejandría en de oude país). En de gekke eigenwijze wijnmakers die kleinschalig en veelal bio(dynamisch) werken, maken echt interessante wijnen en ze hebben elk hun eigen mooie verhaal. En dat zal vast en zeker aanspreken in Nederland, verwacht ik. Kortom, als je binnenkort een flesje uit Itata Valley ziet: lekker proberen!
Geef een reactie