Onlangs heb ik een Rioja-introductie en -proeverij gehouden. Daarbij heb ik onder andere ingezoomd op de klassieke stijl versus de moderne stijl. Opvallend was dat de deelnemers aan de workshop unaniem vielen voor de moderne stijl. Begrijpelijk…?

Spaanse wijn = Rioja
Wie Spaanse wijn zegt, zegt Rioja. Dat was heel lang zo en veel mensen komen nog steeds niet veel verder dan Rioja als we het over Spaanse wijn hebben. De Romeinen verbouwden hier al rond het jaar 1000 wijn en de wijnstreek kent een lange traditie. Rioja is niet alleen de bakermat voor het rode druivenras tempranillo, maar stond ook model voor de DO-status (Denominación de Origen) van Spaanse wijngebieden. Rioja kreeg in 1926 als allereerste wijngebied in Spanje die status. Met de DO-markering geeft men de regio van herkomst aan, maar het is ook en beetje een kwaliteitskeurmerk. In 1991 was Rioja samen met Priorat de eerste die de nog strengere DOCa-status (Denominación de Origen Calificada) kreeg vanwege de uitzonderlijke kwaliteit van zijn wijnen.

En barrica
Een paar historische gebeurtenissen bepalen het gezicht van Rioja. Al in 1852 bracht Marqués de Murrieta uit Bordeaux het idee mee dat je wijn niet meer in stenen vaten maar ook in houten vaten kunt bewaren. En er kwamen door de ramp met de druifluis eind van de 19e eeuw veel Franse wijnmakers naar Rioja. Zij introduceerden in Rioja op grote schaal het idee van houtrijping in barriques. Er kwam in de jaren ‘70 en ’80 van de vorige eeuw een ware revival van Rioja-wijnen in ons land. Omdat de wijnen door de rijpingseisen meteen drinklaar zijn bij verlaten van de bodega, vond de Nederlandse horeca Rioja heel geschikt voor hun huiswijn. 1986 ontstond vervolgens Rioja ‘moderne stijl’ door Herederos del Marqués de Riscal die het ‘merk’ Barón de Chirel introduceerde.

Tempranillo en viura
Rioja is meestal een blend van druiven uit de drie subregio’s: de koelere Rioja Alavesa in het noorden, de Rioja Alta in het westen en de warmere Rioja Baja in het zuidoosten. Wijn uit Alavesa heeft de meeste finesse, die uit Alta kan het beste ouderen en wordt als beste gezien. Rode wijnen van (vooral of zelfs 100%) tempranillo voeren de boventoon. Daarnaast komen ook garnacha, mazuelo en graciano voor. Voor wit is viura (ook macabeo genoemd) de meest gebruikte druif, naast onder andere malvasia. Viura geeft frisse zuren, citrustonen en bloemigheid.

Klassieke Rioja vs. moderne Rioja
Naast twee witte wijnen – die ik hier buiten beschouwing laat – proefden we zes rode wijnen De crianza en reserva proefden we steeds in tweetallen, waarvan de eerste een wat klassiekere stijl heeft en de tweede een modernere stijl. Klassieke stijl vs. moderne stijl…wat houdt dat in?

Elegantie
Een klassieke Rioja is een cuvée met tempranillo in de hoofdrol (75-90%, soms 100%). Het is veelal blend van druiven uit de diverse subregio’s (= Rioja Alavesa, Alta, Baja). De wijn is licht robijnkleurig met transparantie. Er wordt traditioneel gebruikt gemaakt van Amerikaans (!) eiken, en vaak zijn dat gebruikte vaten. Kenmerkend zijn: elegant fruit, aardbei, kersen, goede zuurgraad, subtiele zachte tannines, en vanilletonen door het gebruik van Amerikaans hout. De wijn is redelijk op dronk als wijn op markt komt en men kan spreken van een echte gastronomische wijn.

Krachtpatsers
Rioja moderne stijl is heel anders. Het zijn donkergekleurde krachtpatsers. De vaak langere schilweking geeft die donkere kleur en dat volle fruit. Men gebruikt Frans eiken en vaak zijn dat nieuwe vaten. Dat kost meer en geeft elegantere houttonen. De rijpe druiven geven tonen van drop en chocolade en stevige tannines. Naast tempranillo komen ook andere druiven voor, waaronder de alcoholrijke garnacha. Daar waar traditioneel alleen DOCa Rioja op het etiket staat, maken de modernisten nu ook zogenaamde ‘single estate wines’.

Traditionele stijl verdwijnt…
Al met al kun je stellen dat de traditionele stijl en smaak van Rioja door stijl van de rijpe moderne krachtpatsers langzaamaan verdwijnt. Jammer? Tijdens de proeverij bleek dat echt unaniem iedereen ging voor de modernisten. Waarom? Ik vermoed door de combinatie van sappig rijp fruit, de volle donkere kleur en meer kracht. Fruitbommen met power…dat lijkt op de stijl die veel hedendaagse wijnliefhebbers ook aantreffen – en waarderen! – in wijnen uit de ‘nieuwe wereld’. Je zou dus generaliserend kunnen zeggen dat moderne Rioja de hedendaagse wijnliefhebber beter bedient dan de klassieke Rioja. Een opmerkelijke uitkomst van de proeverij. Benieuwd of iedereen het daarmee eens is…

We proefden achtereenvolgens 2x wit en 6x rood. Pieter Schön (van De Hemel op Aarde in Rotterdam) kookte er enkele fantastische gerechtjes bij.:

  • 2010 Rioja blanco, Barón de Ley. Van 90% viura en 10% malvasia. Fris, citrustonen, licht bloemig, aangenaam bittertje.
  • 2008 Rioja blanco, fermentado en barrica, Valserrano, Bodegas y Viñedos de la Marquesa. 95% viura en 5% malvasia. Vergist op barriques (nieuw Amerikaans en Frans eiken). Vanilletonen, cederhout, venkel, frisse zuren. De roostertonen en romigheid deden het goed bij carpaccio van zalm, garnalen, kip, mosselen en chorizo.
  • 2008 Rioja, semi-crianza, Club Privado, Barón de Ley. Maximaal drie maanden houtrijping. Moderne fruitige stijl. Donker van kleur, sterke hout- en vanilletonen, aards, boers, afgeronde tannines, fraicheur. Erbij: serranoham, verse tonijn en kruidenmayonaise.
  • 2007 Rioja, crianza, el Pórtico, Bodegas Palacio en 2007 Rioja, crianza, Glorioso, Bodegas Palacio. Twee verschillende stijlen van hetzelfde wijnhuis. De El Pórtico is meer in de klassieke stijl gemaakt. 12 maanden nieuw Amerikaans eiken (barriques) en 100% tempranillo. Robijnkleurig met een bruine tint. Rijp fruit, op dronk, elegante zuren, fris, ingetogen houttonen. De Glorioso is meer in de moderne stijl. 14 maanden Franse barriques. Zelfde jaar maar jeugdiger van kleur. Rijp fruit, zachte tannines. Bij de Glorioso werd geserveerd: zeewolf met chorizocrumble en een coulis van paprika. De rijpheid van de Glorioso kan prima tegen de paprika en chorizo op. Stiekum ook even met El Pórtico geproefd. Die combi doet het minder goed; de wijn valt weg tegen het gerecht, maar bij de mossel doet El Pórtico het wel beter.
  • 2004 Rioja, reserva, Valserrano, Bodeags y Viñedos dela Marquesa en 2004 Rioja, reserva, Roda II, Bodegas Roda. De Valserrano reserva heeft minstens twee jaar in grote Amerikaanse en Franse eikenhouten vaten (50%-50%) gerijpt. Klassieke stijl van 90% tempranillo en 10% graciano. Elegante neus, donker robijn met lichte verkleuring. Stevige tannines en duidelijke hout-/vanilletonen. Prachtige harmonie bij lamsfilet met paddenstoelentapenade. Roda II heeft 16 maanden houtrijping gehad (Frans eiken waarvan eenderde nieuw). Deze moderne Rioja is gemaakt van 81% tempranillo, 14% graciano en 5% garnacha. Ook hier is de modernist weer jeugdiger van kleur (roodpaars). Vol donker fruit, zachte tannines en veel houttonen. Deze wijn gaat iets over het lammetje heen.
  • 2001 Rioja, gran reserva, Barón de Ley. De afsluiter van de proeverij is een gran reserva uit topjaar 2001. 30 maanden Frans en Amerikaans eiken. 90% tempranillo, 10% anders. 93 Parker-punten. Donker robijn. Duidelijke houttonen. Potloodslijpsel. Geweldige partner voor Ibericowangetjes met pastinaak en jus van Pata Negra want ook het gerecht is zacht en rijp. Even teruggeproefd met Valserrano reserva (wijn er te stroef bij) en Roda II (de wijn gaat wederom over het gerecht heen), maar de gran reserva wint hier duidelijk

Klassiek versus modern: 0-2?
Eindoordeel? Rioja moderne stijl lijkt tegenwoordig meer in de smaak te vallen dan de klassieke Rioja. Rijper, sappiger, meer in de stijl van de nieuwe wereld. En wat wijn-spijs betreft? Misschien kun je hier een generalistische concusie trekken, namelijk dat Rioja moderne stijl beter bij ‘modern’ eten (de hedendaagse keuken) past dan traditionele Rioja…? Het zou een interessante proeverij opleveren om dat nog eens nader uit te testen…

¡Salud!
Ingrid Larmoyeur
Wijndocent en Spanish Wine Educator®