Rhône Découvertes Seminar 2013

De ‘Découvertes en Vallée du Rhône’ … welke wijnliefhebber wil er niet eens naartoe!? Afgelopen week was Vinissima samen met wijndocenten uit Frankrijk, Duitsland, Ierland en Engeland te gast in de Rhône. Speciaal voor deze groep wijndocenten (we kregen een mooie badge met “professeur de sommelierie” opgespeld!) had Inter-Rhône een uitgebreid ‘Rhône Découvertes Seminar’ georganiseerd met proeverijen, masterclasses en bezoeken aan wijngaarden en wijnproducenten. Tussendoor kregen we aangename lunches en diners waar diverse wijnproducenten toelichting gaven op hun wijnstreek en hun wijnen. Ik was de enige vertegenwoordiger uit Nederland. Een verslag van een mooi, intensief en leerzaamtripje.

Découvertes 2013 = ontdekken
Dit seminar viel samen met de ‘Découvertes en Vallée du Rhône’ die dit jaar voor de zevende keer werd georganiseerd. Deze Découvertes bezit inmiddels faam en er is volgens mij geen wijngebied dat zoiets op een dergelijke schaal organiseert. De Découvertes is inderdaad een ware ‘ontdekking’; het evenement wordt om de twee jaar gehouden. Het concept is over de jaren wat gewijzigd, maar staat als een huis. In vier dagen trek je van Zuid naar Noord door de hele Rhône. Elke dag zijn er op een andere plek proeverijen van wijngebieden in de buurt. Dit jaar begon het reizend circus in Avignon, in het statige Palais des Papes waar we wijnen uit de zuidelijke Rhône konden proeven, zoals Vacqueyras, Gigondas en natuurlijk Châteauneuf-du-Pape, maar ook Lirac, Tavel, Luberon, Côtes du Rhône, Côtes du Rhône-Villages en Beaumes de Venise. Daarna reden we naar Mauves. Hier proefden we Crozes-Hermitage, Hermitage, Cornas en Saint-Péray. De trip eindigde in Ampuis waar Côte-Rôtie en Condrieu centraal stonden.
De Découvertes is alleen toegankelijk voor wijnprofessionals. Dit jaar zijn er uit de hele wereld zo’n 2.000 wijnimporteurs en wijnjournalisten naar de Rhône gekomen voor deze groots opgezette proeverij. Nederlanders zijn er niet meer zo interessant; onze markt is redelijk verzadigd. Maar naar bezoekers uit Zweden, Amerika en vooral Rusland, China en bijvoorbeeld Korea wordt geïnteresseerd gekeken.

Mike’s WineSafari
Na een vluchtje naar Marseille werd ik met twee Engelse universiteitsprofessors opgehaald door Mike Rijken. Rijken (op de foto linksonder) is Nederlander, spreekt vloeiend Frans, woont al sinds 1990 in de Rhône en heeft het over “ons” en “wij” als hij het over zijn favoriete wijnstreek heeft. Hij kent de Rhône op z’n duimpje, organiseert er met zijn bedrijf ‘Mike’s WineSafari’ wijntripjes en hij is een van de officiële Rhône-ambassadeurs. Recent heeft hij in Nederland – o.a. in samenwerking met wijndocenten van het Wijninstituut – weer diverse mooie Rhône-avonden verzorgd. Hij trad tijdens ons seminar op als vertaler, maar hij weet zoveel dat zijn vertaling vaak meer informatie bevatte dan de oorspronkelijke Franse toelichting! Een voorrecht om hem erbij te hebben.

Paus
Ons eerste programma-onderdeel in het zonovergoten Avignon was proeven. Dat deden we natuurlijk in de statige kathedraalachtige zalen van het Palais des Papes. Heel toepasselijk, dit pausenpaleis, met de verkiezing van een nieuwe paus op komst. Alle wijnhuizen – groot of klein, bekend of onbekend – hebben hetzelfde kleine proeftafeltje. Sommige wijnmakers brengen maar twee flessen mee, andere hebben het hele tafeltje volgestouwd met hun assortiment. Ik proefde vooral veel Côtes du Rhône en wijnen van gemeentes als Sablet, Cairanne, Plan de Dieu en Rasteau. Ik pik telkens enkele geproefde highlights eruit; een redelijk willekeurige greep, want ik heb natuurlijk lang niet alles geproefd!

• 2011 Plan de Dieu, Domaine Verquiére: 90% grenache en 10% syrah. Fruit, soepel, zacht, rijp donker fruit, kruidig, floraal.
• 2012 Côtes du Rhône rosé, Domaine Mazurd: grenache en carignan. Mineralig, lekker fris, 8 uur maceration pelliculaire, elegant met kracht.
• 2010 Rasteau, Domaine Mazurd: grenache, syrah, carignan en mourvèdre. Kruidig, zacht, rijp, 6 maanden barrique (2nd fill). Ook de 2009 geproefd, die al gerijpter is. Meer power, maar ik prefereer de frissere 2010.
• 2010 Châteauneuf-du-Pape, Lieu-dit-Pignan, Henri Morel: ook hier 100% grenache. Nooit eerder geproefd. Geen typische Ch9. Wel mooi. Zacht, rijp, full bodied en traditioneel gemaakt.

Vacqueyras: bio
Daarna volgden we een speciale masterclass Vacqueyras. Van een echte masterclass was nauwelijks sprake. Slechts een korte toelichting die ons vooral wilde wijzen op het feit dat de wijnstreek zich enorm inspant om biologisch te worden. 28% van de producenten en 19% van het wijngaardareaal is nu bio of gaat dat op korte termijn doen. De streek beslaat slechts 2% van de Rhône, maar geeft aan dat men hier voorop loopt qua biologisch produceren. Van de geproefde wijnen vielen voor mij op:

• 2010 Vacqueyras, Les Restanques de Gabassole, Roucas Toumba: 60% grenache, 27% syrah, 10% mourvèdre, 3% witte druiven. Dik, vol, kruidig, donker fruit.
• 2011 Vacqueyras, Domaine La Ligière: 70% grenache, 20% syrah, 10% mourvèdre: dik, vol, ongefilterd, veel structuur.
• 2011 Vacqueyras, Domaine de Fontavin: 75% renache, 25% mourvèdre: rijp, zwoel, zacht, kruidig.

Rode Muscat Beaumes de Venise!?
’s Avonds hadden we een aardig diner met enkele wijnmakers, maar helaas pasten de meegebrachte wijnen absoluut niet bij de gerechten. Een gemiste kans wat mij betreft van Inter-Rhône. Gelukkig verbeterde dat in de loop van ons verblijf. Wel leuk om een zoete RODE Beaumes de Venise te proeven! Van Alain Ignace. Muscat bestaat er ook als rosédruif en als rode variant. Curiositeit. De rode heb ik later ook als droge rode geproefd.

Dag 2 begon weer met proeven in Avignon. Ik heb me eerst gestort op droge rode Beaumes de Venise. Best lekker. Sappig en een beetje kruidig. Bijvoorbeeld:

• 2011 Beaumes de Venise rouge, Domaine de Cassan: soepel, kruidig, frraicheur.
• 2011 Beaumes de Venise rouge, vieilles vignes, Domaine de Cassan: fris, donker fruit, sappig, kruidig, zeer aangenaam. Van grenache, syrah en mourvèdre.
• 2009 Beaumes de Venise rouge, Château Redortier: fraicheur, fruitig, mooi ontwikkeld, nog wat tannineus.
• 2011 Beaumes de Venise rouge, La Blache, Domaine des Garances: 50% syrah, 50% grenache. Kracht, fruit, structuur, evenwicht, tannine, garrigue.

Gigondas
Tijdens de masterclass Gigondas leerden we weer hoe ingewikkeld de druivenregels in Frankrijk c.q. de Rhône kunnen zijn. Gigondas mag maximaal 80% grenache bevatten en moet minstens 15% syrah en mourvèdre hebben. Daarnaast mogen de andere toegestane druiven – met uitzondering van carignan – maximaal 10% zijn. Ingewikkeld.
Gigondas heeft een arme bodem met veel kalk. Er bestaan drie niveaus/hoogtes: een lager gedeelte, de heuvels rond het stadje en steile hellingen tot 430 meter hoogte. Zie het kaartje; de Rhône heeft alle appelaties op deze wijze haarfijn in kaart gebracht! Het gebied heeft 2.800 zonne-uren en kenmerkt zich door een mooie fraicheur. Ook hier waait de Mistral. We proefden wijnen terug tot het geweldige jaar 1990.

• 2004 Gigondas, Domaine du Pourra: prachtige neus, viooltjes, fris, nog jeugdig, zachte tannines, fraicheur, mooi evenwicht. 2004 was een fris jaar met goede balans.
• 2003 Gigondas, Pierre Amadieu: 2003 was een erg heet jaar maar deze wijn toont toch voldoende fraicheur. Fruit, mooi ontwikkeld bouquet. 70% grenache.

Lappendekentje
En op naar nog een uurtje proeven in het Palais des Papes waar ik me stortte op o.a. Tavel en Lirac. Daarna in de bus voor lunch bij Black & White net buiten Avignon. We leren er onder andere dat de bodems in de Zuid-Rhône jonger zijn dan in de Noord-Rhône en dat het noorden vooral uit graniet bestaat. We reizen door naar het noorden waar we een bezoek brengen aan de wijngaarden van de Cave de Rasteau. De wijngaarden van de coöperatie beslaan 50% van Rasteau, een aanzienlijk deel dus. Zie de foto hiernaast waar je kunt zien dat dat een ingewikkeld gefragmenteerd lappendekentje van verschillende kleine stukjes is, elk met andere druivenrassen beplant. De zalmkleurige vlekjes zijn beplant met grenache, de belangrijkste druif hier (60% van de aanplant). Roze is mourvèdre, rood is syrah, groen is carignan, blauw is cinsault. Slechts twee procent van de aanplant is wit. Voor Rasteau rouge geldt dat grenache meer dan 50% van de blend moet zijn en dat syrah en mourv1edre samen maximaal 20% mogen zijn. We lopen door de wijngaarden waar dikke oude grenachestokken uit 1949 staan volgens de ‘bush vine’-methode. De stokken zitten zonder geleidingssysteem in de bodem en zijn laag gehouden zodat de Mistral ze niet breekt.

Ingewikkelde naam dankzij kerncentrale
Tijdens ons diner in hotel Le Moulin de Valaurie (in Le Foulon de Valaurie) schoof Henri Bour aan tafel. Hij is wijnmaker bij Domaine de Grangeneuve en voorzitter van de appelatie Grignan-les Adhémar. Grignan-les Adhémar…? Ja inderdaad. Een nieuwe naam sinds 2010 voor de vroegere appelatie Coteaux du Tricastin! De wijnboeren uit Tricastin vonden de naamswijziging nodig nadat de gelijknamige kerncentrale in 2008 gelekt had. Dat vonden de Fransen geen fijne associatie en in twee jaar tijd daalde de omzet 40%. De oude naam maakt voor het buitenland weinig uit, merk ik op, en zo’n ingewikkelde naam heeft toch ook z’n nadelen!? Bour geeft dat toe, maar in Frankrijk is de naam van de kerncentrale Tricastin wel degelijk bekend. En Bour hoopt stiekum dat de toevoeging Les Adhémar er na verloop van tijd kan afvallen. Had het alleen Grignan genoemd? Dat is een dorpje. Maar de Adhémars zijn een vooraanstaande adelijke familie en moesten kennelijk ook in de naam genoemd worden. Tja. “Doe mij maar een glaasje Grignan-les Adhémar” zul je toch niet zo snel zeggen.
Ook hier druivenregels. Witte Grignan moet minstens 30% viognier bevatten, rode minstens 30% syrah en Minstens 70% syrah en grenache samen. Zowel de witte Grignan 2011 van Domaine de Montine (100% viognier) als de rode 2010 van Domaine de Grangeneuve (van 50% grenache en 50% syrah, “le marriage d’amour” voor Grignan volgens Bour) pasten prachtig bij onze heerlijke gerechten van gamba-coquille en langzaam gegaarde lamsschouder.

Dag 3 reden we naar Mauves om in de lokale sporthal Saint Joseph, Cornas en Saint Péray te proeven. Saint Joseph heeft meer graniet, dat geeft de wijn mineraliteit. Saint Péray heeft ook kalk, dat geeft een mooie fraicheur aan de wijnen.

• 2011 Saint Joseph blanc, Dechants, M. Chapoutier: 100% marsanne. Rond, bittertje, mooie fraicheur, zuiver, honing.
• 2011 Saint Joseph blanc, Couronne de Chabot, samenwerking van chef Yannick Alléno en M. Chapoutier: 100% marsanne. Mooi, vol, hazelnoot, aangenaam bittertje.
• 2010 Saint Joseph, Les Granits, M. Chapoutier: 100% marsanne. Single vineyard op graniet terrassen. Is vergist op en 14-16 maanden gerijpt op 600L-vaten. De wijn is nu wijn maar je kunt ‘m 10-20 jaar bewaren. Top.
• 2010 Crozes-Hermitage, Les Fées Brunes, J.L. Colombo: mooie fruitneus, elegant, sappig, fruitig.

La Chapelle
Hierna volgde een mooie lunch in het fusionrestaurant Umia in Tain l’Hermitage en beklimmen we de berg bij Hermitage. Een koud tochtje naar het hoogste punt, La Chapelle. Het lijkt qua temperatuur wel Nederland! Brr. De Mistral doet ook nog eens zijn werk, maar de beloning van de klimpartij is een mooi uitzicht over de wijngaarden van Hermitage en je begrijpt de kwaliteit van de wijnen van de wijnstokken op de steile helling. De wijnen van de vlakkere delen in Hermitage geven toch een andere kwaliteit.

Sexuele verwarring
Op de terugweg valt me een klein bruin plastic dingetje rond de wijnstokken op. Het blijkt om de ‘confusion sexuelle’ te gaan: het buisje verspreid de geur van vrouwtjesinsecten. Hierdoor raken de mannetjesinsecten zo verward dat ze als een gek heen en weer fladderen en uitgeput raken. Ergo: ze hebben geen tijd energie meer om de druiven aan te vallen. Simpel en effectief.

Duclaux en Vidal-Fleury
Hierna rijden we naar Domaine Duclaux in Tupin et Semons waar we Côte-Rôtie proeven. Côte-Rôtie is opgedeeld in de Côte Brune (met meer geoxideerd ijzer) en de Côte Blonde (met meer kalk). Duclaux laat ons een mooie serie wijnen proeven en sluit af met:

• 2000 Côte-Rôtie, Domaine Duclaux: krachtig maar ook elegant en finesse, donker fruit, mooie neus en smaak. Nog heel fris. Heerlijk.

In ons hotel Domaine de Clairefontaine in Chonas l’Amballan worden we vergezeld door de oenoloog van Vidal-Fleury, het oudste actieve Rhônehuis. We proeven onder andere hun goed passende

• 2011 Crozes-Hermitage blanc, Vidal-Fleury van 95% marsanne en 5% roussanne bij coquilles en
• de elegant-kruidige 2010 Crozes-Hermitage rouge, Vidal-Fleury van 100% syrah zonder houtrijping bij konijn met mosterdsaus, ook een verrassend mooie combi die ik niet verwachtte.

Viognier = Condrieu!
Dag 4 is de laatste dag van ons ‘Rhône Découvertes Seminar’. We proeven Côte-Rôtie en Condrieu in het plaatselijke evenementenhalletje en wonen een persconferentie bij. Ik stort me eerst op Condrieu en herinner me ineens weer waarom viognier sinds mijn eerste Rhône Découvertes (in 2003) een tijdlang mijn favoriete witte druifje was! Nergens haalt de druif wat mij betreft deze kwaliteit. Sindsdien heb ik vaak viognier gehad, maar niet meer uit Condrieu. En dat is jammer, blijkt vandaag maar weer eens. Condrieu is niet goedkoop (understatement), maar prachtig! Verkwikkend, perzik, aangenaam bittertje, vol, zuiver. En natuurlijk 100% viognier.

• 2011 Condrieu, Vertige Cuilleron: 18 maanden houtrijping waarvan 50% op nieuw hout. Mooi bittertje, lekker romig. Prima balans. Mooi op dronk na 4-5 jaar.
• 2011 Condrieu, Les Terrasses de l’Empire, Georges Vernay: verkwikkend, fris, clean, zuiver. Op groot vat gerijpt.
• 2011 Condrieu, Enfer, Georges Vernay: verkwikkend, ondanks lage zuurgraad.
• 2011 Condrieu, Domaine du Chêne: 6 maanden rijping (50% op nieuw hot, 50% op inox). Fris. Elegante stijl. Perzik, tropisch fruit. Mooie balans.
• 2011 Condrieu, Clos Chanson, André Perret: 12 maanden barriques (waarvan 20% nieuw) Mooie elegante toasting.
• 2011 Condrieu, Les Vieulles Vignes de Jacques Vernay, M. & S. Ogier: 10 maanden op 300L-vaten. Vol, aangenaam bittertje, mooie toasting.

Zoete Condrieu…!?
En dan als afsluiting een prachtige ontdekking: zoete Condrieu, jawel! Zowel als vin de paille als late oogst (een soort ‘vendange tardive’ dus, maar die term is voorbehouden aan de Elzas en mag niet gebruikt worden!). Pierre Gaillard lost het op door de wijnen namen te geven. Aan het etiket kun je dus NIET zien dat het om zoete dessertwijnen gaat!

• 2011 Condrieu, Jeanne-Elise, Pierre Gaillard. Dit is de vin de paille-variant van Gaillard! Waanzinnig mooi. 170 gram suiker per liter. Ook ‘vin de paille’ mag niet op het etiket, maar de wijn wordt op dezelfde manier gemaakt: de druiven worden op stromatten ingedroogd. Dat resulteert in een geconcentreerde zoete wijn met een hoog suikergehalte, Jeanne-Elise is elegant en tropisch, weelderig met een mooi zoetje, fijne zuren en fraicheur. Een heerlijke ontdekking!
• 2011 Condrieu, Fleurs d’Autumn, Pierre Gaillard. De druiven voor deze ‘vendange tardive’ worden later geoogst dan die voor de ‘vin de paille’. Deze wijn heeft 197 gram suiker. Mooi, maar ik prefereer de Jeanne-Else die veel eleganter is en wat minder zoet.

Tijdens de afsluitende persconferentie – die ondanks het hoge gehalte aan buitenlanders toch gewoon in het Frans gehouden werd, zonder de vertaling van Mike Rijken! – vernemen we dat er een e-learning game van de Rhône op komst is. Mooi initiatief en ik zal het hier melden als het er is.

Al met al een boeiende trip en ik raad alle wijnprofessionals aan om dit evenement een keer te bezoeken. In 2015 is het weer zover! À la prochaine!
Morgen volgt deel 2 met een aantal #Rhônefeiten…