Albariño uit Rías Baixas: Spaans wit van verkwikkende schaaldierenbegeleider tot complexe rariteit uit de oceaan

Het is (bijna) zomer, dus tijd voor een heerlijke zomerse proeverij met lekker crispy fris wit! Met de Haagse Wijnsociëteit hebben we gisteren een mooie proeverij witte wijnen uit Rías Baixas gedaan. Het gebied voor druivenras albariño.

Rías Baixas
Rías wat? Rías Baixas. De kenners weten het allang: mooi en fris wit komt uit het noordwestelijke puntje van Spanje. Vlak onder bedevaartsoord Santiago de Compostella ligt temidden van het groene noorden van Spanje de wijnstreek Rías Baixas. De DO (afgebakend gedefinieerd herkomstgebied) bestaat pas sinds 1988 en hoewel er binnen de DO ook wat rood van onder andere de druifjes caíño tinte en mencia zijn toegestaan, is het gebied vooral bekend om zijn mooie witte wijnen van hoofdzakelijk druifje albariño. Kennen we albariño? Ja! Want dat is hetzelfde druivenras als de alvarinho waar in Noord-Portugal de bekende frisse lichte witte Vinho Verde vandaan komt. Is de meeste Vinho Verde (vooral die uit die platte bolle flessen) licht en weinig complex, kan de albariño in Rías Baixas wel topkwaliteit leveren. En dat gebeurt ook.

De wijnmakers in Rías Baixas hebben sinds 1988 hard gewerkt. Succes kwam er relatief snel door het snelle omdenken van de wijnproducenten en de vele moderniseringen de afgelopen 20 jaar. Er zijn ook betrekkelijk veel jonge wijngaarden door herstructurering. Maar het geloof in het lokale druivenras albariño en het naar voren schuiven van deze druif als promotor voor de streek heeft ook absoluut bijgedragen aan het succes! Albariño is namelijk hot. Niet alleen in de wijnbars van Madrid, maar tegenwoordig in heel veel landen.

De toegestane witte druivenrassen in Rías Baixas zijn albariño (het paradepaardje!), loureira blanca (of marqués), treixadura en caíño blanco. Deze rassen hebben de voorkeur. Ook mogen torrontés en godello.

De wijnen van Rías Baixas zijn anders dan de vroegere wat oxidatieve zware witte wijnen met hout die bekend waren uit Spanje. Sinds het druivenras albariño naar voren is geschoven door enkele vooruitziende wijnmakers als een ras dat zich kan meten met de toppers, komen er steeds mooiere wijnen vandaan. De beste hebben een levendige frisheid, zijn fruitig, delicaat en kunnen intense aroma’s hebben. Deze wijnen zijn bij uitstek geschikt voor de typische schaal- en schelpdiergerechten uit Galicië. Oesters, coquilles, maar ook sushi passen er voortreffelijk bij.

Albariño
Albariño is een karaktervolle druif. Kenmerken zijn een dikke schil met hoge zuurgraad (vooral appelzuren) waardoor veelal ‘malo’ (malolactische gisting om zachtere zuren te verkrijgen) wordt toegepast. Verfrissend hoge zuurgraad en pittig alcoholgehalte. Rijk aan suiker. Aroma’s van abrikozen, perziken, exotisch steenfruit, grapefruit, muskaatdruiven, citrus, appel, mineraliteit Fresia’s (alvarinho in vinho verde). Minpuntje: de productie is door het vochtige klimaat zo kostbaar en de vraag naar deze wijnen is zo hoog, dat ze relatief duur zijn.

Wit van de Rijn?
De druif houdt van een bodem van leisteen of graniet. Op graniet toont de druif zich mineralig en gestructureerd. Zandgrond geeft rondere mildere wijnen. De wijnen van albariño worden soms vergelijken met riesling (vanwege de mineraliteit en zuren), viognier (vanwege de vlezigheid, het bittertje en de aroma’s van perzik en abrikoos) of pinot gris (vanwege de florale bouquet), al naar gelang het karakter. De mythe dat albariño afstamt van riesling die Duitse pelgrims hebben meegenomen naar Santiago de Compostella is niet waar. Het DNA is niet hetzelfde. De naam van de druif weerspiegelt echter nog steeds dit verhaal: alba-riño betekent namelijk “wit van de Rijn”!

Subregio’s
Er zijn 5 subregio’s in Rías Baixas:

• Ribeira del Ulle (Noorden): nieuwe regio
• Val do Salnes (Noorden): historische subregio c.q. de geboorteplaats van de Rías Baixas, grootste, >50% van Rías Baixas
• Soutomaior (Midden): 100% albariño
• Condoda do Tea (ZO): minder regen, bergachtig, minste invloed oceaan, warmer, minste (appel)zuren, >70% albariño en treixadura
• Rosal (ZW): warmste deel, >70% albariño en loureiro

Om subregionale verschillen te kunnen uiten, zijn de eisen voor druivenrassen als volgt:

• Rías Baixas: >70% van de aanbevolen druivenrassen (geldt voor wit en rood; rest alleen wit!)
• Rías Baixas Albariño: 100% albariño
• Rías Baixas Condado de Tea: >70% albariño en treixadura
• O Rosal: >70% albariño en loureiro
• Salnes: >70% albariño
• Ribeira do Ulla: >70% albariño
• Rías Baixas barrica: >3 maanden barrique

En dan nu naar de geproefde wijnen:

Flight 1

2012 Arousana Albariño
Een nieuwe witte wijn uit de collectie van Albert Heijn. Fris vrolijk modern etiket. Hubrecht Duijker was enthousiast en vond het een vondst. Wij ook?
Bijna tintelend in het glas. Bleekgeel. Frisse neus met appeltjes en onrijpe peer. Verkwikkende zuren in de aanzet. Wat kalk en minerale tonen. Vrolijk onpretentieus glas. Prikkelende zuren. Crispy of spritzig zouden de Engelsen resp. Duitsers zeggen. Granny Smith. Perzik. Een klein zuurtje ligt op de loer. Aangenaam bittertje. Midkorte afdronk. Jong drinken! De 2012 die nu in de winkel ligt is nu nog prima. Sappig en dorstlessend. Niet complex, maar prima wijn voor z’n prijs. Lekker bij schaal- en schelpdieren en gefrituurde vis en gamba’s. (€7,99 bij AH)

2013 Paco & Lola Albariño, Bodega Rosalía de Castro
Ook onze tweede wijn heeft een fris vrolijk en modern etiket met opvallende stippen. Een mooie etikettenmatch met de Arousana! Paco & Lola is een bekende albariño met een goed marketingbudget van een producent die inmiddels goed is voor 8% van de productie van de DO Rías Baixas. Adegas Rosalía de Castro ligt midden in Salnés en is een nieuw wijnbedrijf dat werd opgericht door een aantal ervaren wijnproducenten. Op de circa 500 hectare wijngaard staat alleen albariño.
Lichtgeel. Mineralige neus. Meloen. Grassig en citrus. Groene appel. Droog. Vol. Wordt algemeen gewaardeerd en de Guida Peñin heeft ‘m zelfs 92 punten, maar dat lijkt mij net iets te hoog beoordeeld. (Ca €9)

Flight 2
We merken duidelijk de opgaande lijn in deze flight

2012 Bodegas La Val Alberiño
Bodegas La Val was in 1985 een van de eerste wijnmakers in de D.O. Rías Baixas. De stokken zijn dus inmiddels bijna dertig jaar oud. De druiven zijn op staal vergist en hebben tot de botteling ‘sur lie’ (op de gisten) gerijpt.
Lichtgeel. Mineralige neus. Vol in de mond. Fijn amandelbittertje. Gematigde zuren met heel klein zoetje. Grapefruit. Rijp fruit. Perzik. Rond in je mond. Midlange afdronk. Prima. (€10,49 bij GrapeDistrict)

2013 Albariño de Fefiñanes, Bodegas del Palacio de Fefiñanes
Uit Salnés. Instapwijn van De Fefiñanes. De eerste jaargang dateert uit 1928.
Bleekgeel. Pittige zuurgraad. Strak en droog. Fris en verkwikkend in de mond. Aangename fijne mineraligheid. Licht en elegant. Crispy. Groene kruiden. Floraal. Bijna ziltig van de oceaan en die ziltigheid blijft in de rijke afdronk lang na. Loepzuiver. Puur. Heel mooi! (€17)

Flight 3

2012 Albariño, Adegas Valminor
Lichtgeel. In de neus rijp en exotisch fruit. Anders dan de voorgaande wijnen zonder prikkelende zuren. Ook in de mond ontbreken de prikkelende verfrissende zuren. Citrus. Appel. Brioche. Suikerbrood. Als de wijn wat warmer wordt, komt ook wat honing op. Klein grapefruitbittertje. (€15,95 bij Olaf Kerstens)

2011 Albariño, Bodegas Fillaboa
Fillaboa betekent ‘goede dochter’. De wijnproducent ligt in het subgebied Condado de Tea. Fillaboa heeft 70 hectare wijngaarden, wat veel is in deze versnipperde subzone. De gewaardeerde wijnmaakster Isabel Salgado maakt loepzuivere wijnen.
Strogeel. In de neus al wat ontwikkeld. Strakdroog. Mineralig en grassig. Groene appel. Groene kruiden. Aromatisch. Verse ananas. Citrus. Bijna iets joghurtachtigs. Intens en krachtig. Lange ziltige afdronk. Mooi. (Ca €14,50 bij Spanjewijn.nl)

Flight 4

2011 Albariño, Igrexario de Saiar, Bodega Sucesores de Benito Santos
Wijnmaker Benito Santos was de eerste in deze regio die zijn wijnen van 100% Albariño maakte. Hij presenteerde deze albariñowijn in 1965 op de Festa de Albariño in Cambados. Sindsdien heeft hij vele prijzen gewonnen met zijn wijnen.Santos is min of meer de ‘founding father’ van de DO Rías Baixas. In 1981 werd hij woordvoerder van de Consello Regulador Especifico del Albariño en startte samen met een klein aantal andere producenten een aanhoudende lobby. In 1988 wordt de DO Rías Baixas officieel opgericht.
Het domein van Santos ligt in de Salnés-vallei. De wijngaarden liggen nog geen 500 meter van de kust en profiteren optimaal van de koele zeelucht. Santos hecht veel waarde aan terroirverschillen. Hij heeft dan ook drie verschillende wijngaarden en benoemt deze op zijn etiket: Xoan, Bemil en Ingrexario de Saiar. Het terroir is er verschillend, maar de bodems zijn allemaal zeer kalkrijk. Bemil en Ingrexario de Saiar zijn sinds 2005 ecologisch. De wijnmaker van Santos is Todd Blomberg.
Lichtgeel. Rijp geel fruit. Zachte zuren. Floraal, bijna geparfumeerd. Amandel. Lange afdronk. Mooie balans. Dik en mondvullend. Lekker!!!

2012 Albariño, Pazo de Señorans
Marisol Bueno – ‘la dama del albariño’ – kocht het domein Pazo de Señorans, gelegen in de Val do Salnes, samen met haar echtgenoot Javier Mareque in 1979. De geschiedenis van dit domein valt volledig samen met deze van de appellatie Rías Baixas. Marisol was mede-oprichtster en gedurende jaren ook presidente van deze DO. Pazo de Señorans plant alleen albariño aan. De bodem is graniet.
Krachtige neus. Dik. Vol. Vineus. Complex. Geconcentreerd. Klein bittertje. Lange afdronk. (Ca €14)

Flight 5: Terras Gauda

Twee bedrijven – Viñedos do Rosal en Adegas das Eiras – stonden in 1989 aan de wieg van de latere Bodegas Terras Gauda. Terras Gauda is tegenwoordig één van de meest toonaangevende wijnbedrijven in Galicia. Hier zwaait José María Fonseca het scepter. Fonseca realiseerde hier zijn droom om een topwijn te produceren van inheemse druivenrassen, albariño voorop. In 1991 kwam de eerste albariño op de markt onder het label Abadía de San Campo. Het bedrijf heeft wat afwijkende condities. De wijngaarden liggen niet op graniet, maar er is klei en schist. De druiven hebben minder zuren dan in de rest van de regio. Ze gebruiken het pergolasysteem niet als geleidingssysteem. Terras Gauda gebruikt een speciale ‘startcultuur’ voor het gisten, op basis van de in de eigen wijngaarden gevonden gistcellen. Zo hebben ze ook het bananenaroma weten weg te werken dat veel albariños kenmerkt. En om de frisheid van de wijnen te waarborgen, vindt geen malolactische gisting plaats.

Terras Gauda is voorstander van het blenden van de Albariño met de andere witte rassen Loureiro en Caiño Blanco, welke en nog hogere zuurgraad heet dan Albariño). Van dit laatste ras bezit Terras Gauda 95 % van het totaal in O Rosal. Er wordt veel energie gestoken in clonale selectie, zodat de juiste kloon op de juiste bodem staat. Via microvinificatie in kleine tanks worden de resultaten van dit speurwerk zichtbaar. In tegenstelling tot bij de meeste andere bedrijven is hier geen sprake van malolactische gisting. Daartoe worden de druiven laat geoogst, zodat het appelzuurgehalte niet te hoog is. Terras Gauda werkt samen met het CSIC, het instituut voor hoger wetenschappelijk onderzoek van het ministerie van onderwijs en wetenschappen.

[En ja, ik ben helemaal gek op de vrolijke posters die Terras Gauda elk jaar laat ontwerpen, vandaar dat ik ze hier graag laat zien]

2013 Marinero Alvarino, Abadía de San Campo, Terras Gauda
Wijn van 100% albariño. Frisse open neus. Strak. Frisse zuren. Mineralig. Groene appel. Groene kruiden. Mooi bittertje in de afdronk. Prima wijn maar valt wat tegen in het geweld van de vorige wijnen. Instapper voor Terras Gauda. (€12 Gouden Ton)

2013 O’Rosal Blanco, Terras Gauda
De topper van Terras Gauda. Deze blend van 70% albariño, 20% loureiro en 10% caíño blanco werd wel als “Probably the best white wine of Spain” omschreven. Terecht?
Mooie wijn. Concentratie en breedte. Vol in de mond. Kruisbessen. Laurier. Vlierbes. Lange afdronk. Hazelnoot. Droog. Te jong en nog gesloten. Top! (€18 Gouden Ton)

2011 La Mar, Terras Gauda
Een soort omgekeerde O’Rosal Blanco. De La Mar is namelijk van 85% caíño blanco, aangevuld met 10% albariño en 5% loureiro. Wanneer kom je nou een wijn tegen met veel caíño blanco!? De druif geeft wijnen met een hoog alcoholpercentage, citrus- en minerale tonen en een mooie zuurgraad. Het lijkt erop dat de druif een resultaat is van een natuurlijke kruising tussen albariño en azal tinto. Caíño blanco vind je vooral in Rías Baixas (met name in Rosal).
Goudgeel. Toasted in de neus. Bijna potloodslijpsel. Vol, dik en rond. Mildere zuren dan de wijnen van albariño. Afwijkend van albariño. Botertje. Citroen. Appel. Groene kruiden. Hele lange afdronk. Intens en complex. Mooi! Eetwijn. (€26 Gouden Ton)

Flight 6: Sketch van Raul Pérez

2009 Rías Baixas Sketch, Bodegas y Vinedos Raul Pérez
Wow! We gaan Sketch proeven van Raul Pérez. Een knotsgekke geniale wijn. Van Sketch worden slechts 1.800 flessen geproduceerd. Dat is al bijzonder, maar de omstandigheden waaronder de wijn rijpt nog veel meer! De wijn rijpt namelijk op meer dan 30 meter diepte en 12°C in de Atlantische Oceaan!
De druiven voor de Sketch komen van een wijngaard die in 1972 is geplant. Deze zeer zeldzame wijn is “unlike anything you have tasted before.” De wijn fermenteert allereerst al in speciale ei-vormige vaten die volgens Raúl Pérez de gisten in staat stelt om vrij in de vaten te kunnen circuleren op de zwaartekracht, hoewel hij toch ook bâttonage (roeren) toepast gedurende de 12 maanden verblijf in het 700liter houten vat. De wijn heeft geen maloloactische gisting ondergaan. Daarna gaat de wijn de fles in en rijpt nog 60 dagen op 30 meter diepte in de oceaan (gebied Ría de Arousa). Het resultaat is zonder meer bijzonder.
Goudgeel. Bijzondere geur. Intensief. Enorm intense rijpe geur. Ruikt bijna als een dessertwijn. In de mond echter droog. Intens. Rijp. Geconfijte fruit. Gedroogde bloemen. Marsepijn. Notig. Mooie wijn, maar ik vraag me af wat 60 dagen oceaanligging nou echt doet. De beloofde ziltigheid door het bewaren in de oceaan merk ik niet in het geweld aan geuren en smaken die deze wijn wel degelijk heeft. Doet ook bijna Jura-achtig aan, Vin Jaune. Oceaan of niet, het is een prachtige wijn! 96 Parkerpunten, maar wie kan het schelen. Een waardige afsluiter van een mooie proeverij die laat zien waartoe albariño èn Rías Baixas in staat is. (€46,95 bij Spanjewijn.nl)

Blij
Sommige proefclubleden waren voorafgaand skeptisch over deze proeverij. Een hele avond albariño…!? Aan het einde van de avond was iedereen om. Zoveel diversiteit in Rías Baixas! En zoveel verschillende stijlen met de albariño!
Wat een mooie proeverij was dat weer. En wat ben ik toch dol op Spaans wit…!
Ik zeg: ¡Salud! (dubbel salud, want ik heb gisteren de voetbalpool van m’n werk ingevuld en Spanje kwam bij mij uiteindelijk in de finale tegen Duitsland als winnaar uit de bus. Olé. En voor de oranjefans: Nederland heeft het in mijn voorspelling tot de halve finale gered, zo chauvinistisch ben ik dan ook wel weer, maar struikelde daar uiteindelijk toch tegen aartsvijand Duitsland. We zullen zien of ik gelijk krijg. Laten we eerst maar eens zover komen!).