Een ontnuchterende test: alles over alcoholvrije wijn + Top 10 favorieten 0%

Op zoek naar een vrolijke alcoholvrije wijn voor de feestdagen, omdat je zwanger bent, even geen alcohol wilt, door medicijngebruik of om religieuze redenen (halal) geen alcohol mag? Niet getreurd! Er zijn tegenwoordig tientallen alcoholvrije wijnen op de Nederlandse markt. Er is toenemende vraag en dus steeds meer aanbod. Daarom was ik zelf ook heel benieuwd naar de huidige stand van zaken. Maar is alcoholvrije wijn lekker genoeg om aan te raden als alcoholvrij alternatief voor water, sapjes, frisdrank of 0%-bier? Een klein proefpanel nam onlangs de proef op de som en proefde maar liefst 46 alcoholvrije ‘wijnen’! Dat geeft een heel goed inzicht. Hier mijn persoonlijke bevindingen, kanttekeningen en vragen die overbleven na de proeverij. In elk geval kon ik hierna moeiteloos met de auto terug naar huis rijden. Glaasje op? Lekker rijden! Maar of het ook echt lekker was…? Zie voor de positieve uitzonderingen de top 10 verderop.

Samenvatting grote 0%-test. Alcoholvrije wijn smaakt over het algemeen behoorlijk zoetig. Winegums troffen we regelmatig in onze flessen aan. Maar ook karton en afwaswater, zure cranberry, vlierbloesemsiroop en overjarige appels, zweetvoeten en kaas, natte dweil en tandpasta, muffig, chemisch, vieze geur en smaak. Het smaakt bijna nooit naar echte wijn. Je mist geur en smaak, finesse en complexiteit.

Is het echt alcoholvrij?
Soms. Alcoholvrije wijn mag volgens de Europese wetgeving maximaal 0,5% alcohol bevatten. Via de meeste productieprocessen (zie verderop) kunnen er nog wat alcoholresten achterblijven, in de praktijk alcoholarm dus (0,2-0,5%). Wil je absoluut zeker zijn van 100% alcoholvrij, let dan op 0.0-aanduidingen. Daar zit echt niets meer in.

Is het wijn?
Nee. Formeel niet. Ik schreef hierboven niet voor niets ‘wijn’ tussen aanhalingstekentjes. Waarom? Omdat dit product volgens de officiële definitie geen wijn is. De definitie van wijn luidt namelijk: wijn is een alcoholische drank gemaakt van vergiste druiven. En daar gaat het dus mis. Het mag pas wijn heten als er alcohol in zit. Noem het flauw, maar zo is het. Alcoholvrije ‘wijn’ is een product op basis van wijn waar naderhand de alcohol aan onttrokken is. Geen alcohol meer, dus geen wijn meer. Toch hebben bijna alle sites en verkoopkanalen het over “alcoholvrije wijn”. Want tja, hoe moet je het anders noemen? Kortom, ik noem het hier ook maar voor het gemak ‘alcoholvrije wijn’. Maar correct is dat dus niet. En een betere term ben ik nog niet tegengekomen.

Proef je echt wijn?
Nee, niet echt. Met de smaak van wijn heeft het weinig meer te maken. Opvallend genoemd scoorde het Spaanse wijnhuis Torres tijdens onze proeverij zowel bij de categorie wit als rood zeer goed. De 0.0-wijnen van Torres zijn het meest wijn-achtig. Ze noemen zelfs het druivenras op het etiket (in ons geval de witte muscat en de rode syrah) en de drank heeft zelfs nog wel iets van het typerende karakter van het gebruikte druivenras.

Daarnaast zijn ook de 0.0-wijnen op basis van sauvignon blanc wel echt typerend: stuivend, fris. Maar verder is het eerlijk gezegd best wel huilen. Geen suggestie van wijn, eerder van zoetig druivensap met kunstmatige aroma’s van winegums. Het valt ook op dat de meeste producenten van alcoholvrije wijn geen reguliere wijnproducenten zijn, maar alleen alcoholvrij produceren. Die kopen dus wijn in en maken er een alcoholvrij product van. Wijn is dus ook niet hun normale business. Misschien dat wijnproducent Torres daarom zo goed scoort ten opzichte van de rest. Torres weet namelijk wel iets van ‘echte’ wijn. Geeft je toch te denken over de hele categorie alcoholvrije wijn.

Moet je het wel vergelijken met wijn?
Ja en nee. Het is gemaakt op basis van wijn, maar het smaakt eigenlijk helemaal niet meer naar wijn, ondanks de mooie reclamepraatjes à la “smaakt als gewone wijn, maar dan zonder alcohol”, “Vanuit je glas lonkt een koele blend van Franse en Spaanse chardonnay.”, “een echte chardonnay, maar dan zonder alcohol”, “rijke smaak”, “aantrekkelijk, verfrissend karakter” etc.

Toch zullen de meesten een fles alcoholvrij kopen met wijn in hun hoofd. Als echt serieus alcoholvrij alternatief voor wijn en niet omdat ze dit als aparte drankcategorie zien die ze toevallig ook lekker vinden. En ja, als je het met wijn vergelijkt, dan wordt je toch behoorlijk teleurgesteld. Dus zie het meer in vergelijk met gewoon druivensap, frisdrank of water. Belangrijkste is dan of je het lekker vindt of niet. Anders kun je net zo goed Jip & Janneke-wijn (“bubbelsap”, zegt HEMA op z’n etiket) kopen, dat is sprankelend appel- of aardbeisap. Maar ja, als je al dat water en die sapjes beu bent, is het wel een alternatief.

En hoe smaakt het?
Alcoholvrije wijn smaakt over het algemeen behoorlijk zoetig. Dat komt o.a. omdat de smaakbalans anders wordt doordat de alcohol eruit is. De beste omschrijvingen zijn: fruitig en halfdroog, soms zelfs halfzoet of ronduit zoet. Echt droog zijn we niet veel tegengekomen. Winegums troffen we regelmatig in onze flessen aan. Maar ook karton en afwaswater, zure cranberry, vlierbloesemsiroop en overjarige appels, zweetvoeten en kaas, natte dweil en tandpasta, muffig, chemisch, vieze geur en smaak. Echt lekker is anders.

Verder viel het ons op dat het bijna nooit naar echte wijn smaakt. Je mist smaak, finesse en complexiteit. Met het proces om de alcohol te onttrekken, verdwijnt ook het wijn-achtige karakter. Met het onttrekken van de alcohol mis je ook de body en de pit die alcohol aan wijn geeft. Daardoor is 0.0 vaak wat lichter van karakter. En bij het de-alcoholiseren verlies je veel geur- en smaakstoffen. Druivenrassen zijn ook zelden herkenbaar. Dat laatste is niet zo gek, want de meeste dranken zonder aanduiding van druivenras zullen van een blend van verschillende druivenrassen zijn, en er zal echt geen topwijn maar eerder eenvoudige slobberkwaliteit als basis gebruikt worden. Misschien een oproep aan producenten: van een slechte basiswijn kun je nooit een goede alcoholvrije wijn maken!

Naast het zoete valt ook op hoe ongelooflijk kort de afdronk is van bijna alle 0.0-wijnen. Heel snel weg. Soms maar goed ook trouwens.

Hoe serveer je alcoholvrije wijn?
Omdat de wijn over het algemeen vrij zoet is, is gekoeld serveren aan te bevelen. Dat geldt niet alleen voor de witte, rosé en mousserende varianten, maar ook voor de rode alcoholvrije wijn! En natuurlijk ook voor de cocktailmix HUGO. Op de fles Vendôme Mademoiselle chardonnay en rosé staat zelfs “ijskoud serveren”. Lijkt me verstandig. Hier zouden zelfs ijsblokjes in de ‘wijn’ niet misstaan.

Hoe wordt alcoholvrije wijn gemaakt?
Alcoholvrije wijn is gedealcoholiseerde wijn. Het is dus geen gewoon druivensap, maar heeft ‘echte’ wijn als basis. Via speciale technieken wordt de alcohol aan gewone wijn onttrokken. Zoals bij elke filtering of ingreep, verlies je daarbij smaak, maar ook structuur. Ons viel met name op dat je veel karakter en smaak verliest, heel veel. Je kan eigenlijk echt niet meer spreken van wijn. Harold Hamersma beschreef alcoholvrije wijn tijdens een test voor BNN Vara’s programma ‘Kassa’ als “seks met een opblaaspop”.

Voor de geïnteresseerden: er zijn verschillende manieren om wijn uit alcohol te halen. Via omgekeerde osmose (‘reverse osmosis’), waarbij de componenten van wijn (water, alcohol en smaakstoffen) worden gezeefd/gescheiden en daarna zonder de alcohol weer bijelkaar worden gebracht. Geen ideale techniek, want door de hoge temperatuur (78 graden) waarop dit gebeurt, krijgt de alcoholvrije wijn iets gestoofds en onttrekt je ook veel geur- en smaakstoffen. Via zogenaamde ‘spinning cones’-kolom met 40 deels draaiende en deels vaste kegels. En via een nieuwere en veelbelovendere techniek van de-alcoholiseren: een vacuümpomp die in verschillende fases alcohol uit de wijn naar boven zuigt. Hoewel nieuw: Carl Jung vroeg hiervoor al in 1908 patent aan, maar het is herontdekt en geldt tegenwoordig als de beste methode. De alcohol wordt hierbij in vier fasen verdampt en dat gaat bij een veel lagere temperatuur (27 graden) dan met osmose. Zou voor een betere smaak moeten zorgen.

Is 0.0 halal?
De islam verbiedt alcohol. Alcoholvrije wijn bevat geen alcohol. Dus zou je zeggen dat islamieten alcoholvrije wijn mogen. Maar er is ook onder islamieten discussie of je een alcoholvrije wijn mag drinken. Er zit weliswaar geen alcohol (meer) in, maar het product is wel gemaakt op basis van wijn met alcohol. En strikt genomen mag dat volgens een deel van de islamieten niet. Maar er is wel een toenemende markt voor en op sommige alcoholvrije wijn (zoals de Spaanse Lussory 24k gold en Lussory airén) waar nadrukkelijk “halal” en “garantia halal” op staat. Overigens wordt die 24k gold aangeprezen als In Dubai betaal je er zo $150 dollar voor een fles. Arme goudminnende alcoholmijdende rijke Arabieren. Het goedje met eetbaar goudstof is echt niet te drinken. Wij proefden een klein flesje. Muf, te oud van smaak. Ook de Lussory airén is niet helemaal zuiver. Jammer.

Wat verder opvalt…
Zomaar nog even wat bevindingen vaar aanleiding van onze test:

• De ziel uit de wijn: Door het de-alcoholiseren haal je de ziel uit de wijn. Alcohol houdt geur- en smaakstoffen vast. Als je de alcohol eruit haalt, verdwijnen geur en smaak voor een (groot) deel. Tevens is de bite weg en de structuur verandert. Je krijgt, kortom, een heel ander product dat je niet met ‘echte’ wijn mag en moet vergelijken.
• Druivenras: Enkele 0.0-wijnen vermelden een druivenras op het etiket, zoals muscat, sauvignon blanc, chardonnay en verdejo voor wit en merlot, cabernet saugnon, tempranillo en syrah voor rood. Verstandig? Misschien niet, want zelden krijgt je een resultaat dat ook echt het karakter van het desbetreffende druivenras weergeeft. Zo gezien kun je het net zo goed over “white wine alcohol free”, “alcohol free rosé” of “mousseux sans alcohol”ndan het hebben over “premium merlot 0.0”. het schept in elk geval minder valse verwachtingen.
• Mousserend: Ik had hoge verwachtingen van de mousserende 0.0-wijnen, maar die kwamen niet uit. Ik dacht dat de ‘wijnen’ door de bubbels frisser en levendiger zouden overkomen en niet zo zoet zouden zijn. Dat viel erg tegen. Echt lekkere bubbels hebben we niet gevonden.
• Houdbaarheidsdatum: Wijn bevat nooit een houdbaarheidsdatum. Oogstjaarverschillen, persoonlijke voorkeur, lageringsomstandigheden etc. spelen teveel een rol om daar een goede uitspraak over te kunnen doen. 0.0-wijn bevat wel een houdbaarheidsdatum, net als andere levensmiddelenproducten in de supermarkt! Meestal ligt de houdbaarheidsdatum ongeveer twee jaar verderop, soms zelfs drie jaar (27/9/2021). Het lijkt mij voor deze ‘wijnen’ nogal lang, eerlijk gezegd. Ik keek even in mijn koelkast: de meeste sapjes en frisdranken die ik net gekocht heb zijn tot ongeveer medio 2019 houdbaar. Vreemd dus dat die alcoholvrije wijnen 2 à 3 jaar wel vooruit kunnen. Maar als het criterium is dat het nog niet bedorven is, dan zal het zeker kloppen.
• De prijs. De goedkoopste 0.0-wijn die we hadden is €3,99, de duurste een mousserende voor €8,49. Vergeleken met wijn valt dat best mee. Maar vergeleken met water, sapjes en frisdrank geef je eigenlijk (te) veel geld uit voor een matig tot slecht product.
• Eindconclusie: hou het gewoon bij water, sap of frisdrank als je geen alcohol wilt. Er zijn tal van redenen om alcoholvrij te drinken (zwangerschap, medicijngebruik, religieuze redenen, even geen alcohol, nog moeten rijden etc.), maar kwel jezelf niet met de gedachte dat er echt lekkere wijn zonder alcohol te koop is. Wil je het toch proberen, of vind je de 0.0-drankjes best lekker? Dan volgen hieronder wat tips voor de lekkerste 0.0-wijnen…
• En nog een NB-tje: dit was een zeer omvangrijke en zeker representatieve test van wat er in Nederland te koop is, maar er zijn veel meer alcoholvrije wijnen te koop. Zowel bij winkels (van Henri Bloem tot HEMA) als bij gespecialiseerde webwinkels. En daar zitten soms wèl echte wijnproducenten bij, zoals Leitz, Freixenet, Carl Jung e.a.. Ga dus vooral zelf op zoek naar een lekker 0.0-0.5% alternatief voor wijn…

De test
Wij proefden 46 alcoholvrije wijnen die van diverse verkoopkanalen in Nederland kwamen.

We proefden in twee rondes om onze top 10 samen te stellen. In de eerste ronde selecteerden we drie categorieën: JA, TWIJFEL en NEE. In de tweede rond vergeleken we de wijnen uit de JA- en TWIJFEL-categorie en kozen onze toppers van elke soort (wit, rosé, rood, sparkling en Hugo-mix).

In de eerste ronde vielen er al meteen veel 0.0-wijnen af. Rare smaakjes, plakkerig zoet, waren veelgehoorde proefnotities. Af en toe sprong er een fles uit.

We stapten al gauw af van de vergelijking met wijn, maar toch zingt die vergelijking continu door je hoofd. Is het echt lekker? Zit er geen fout in? Zou je deze fles aanraden? Zou je dit willen drinken? Dat waren andere criteria voor onze selectie.

Top10 alcoholvrije wijnen
De overall winnaar van 46 alcoholvrije wijnen is geworden de Sangre de Toro, syrah 0.0 van Torres [€6,00 bij AH]. Zie hieronder de proefnotities en opmerkingen van de verschillende categorieën (sparkling, wit, rosé, rood, HUGO).

Sparkling alcoholvrij, wit en rosé:
Sparkling is een grote categorie in het alcoholvrije veld. Niet gek, want de bubbels lijken het tot een fris en vrolijk drankje te maken. Tot dat je de dranken proeft. Over het algemeen viel de categorie sparkling (mousserend / bubbels) heel erg tegen. De twee die het beste uit onze test kwamen zijn:

• Just 0 sparkling white alcoholfree [€3,49 bij Hoogvliet, Dirk vd Broek, Deka, Vomar, Plus, Spar, Deen]: muskaattonen, wat plakkerig zoetje. Druivennsapachtig met prik, maar wel aangenaam. Toch goede balans, sappig en fruitig. Lekker met ijsblokjes! Goede prijs.
• Faber sparkling rosé alcohol free [€5,49 bij LFE / Gall & Gall]: schuimende mousse, wat chemisch, weinig intens, korte afdronk, mist wat fruit, maar ook wat frisheid, beetje framboos, eindelijk een drank die ietsje droger is en die een goede balans en niets storends heeft.

Wit alcoholvrij:
Sauvignon blanc blijkt een van de weinige druivenrassen die ge-dealcoholiseerd ook nog enigszins druifkarakter behoudt. Zoete chardonnay? Yak. En dan ook nog met atypische en zeer zoete muskaataroma’s. Andere druivenrassen sneeuwen onder of zijn onherkenbaar doordat de alcoholvrije drank een roemloze blend is.

• Frivoli sauvignon blanc, alcoholvrije wijn [€3,99 LFE / Coop]: typerend sauvignon blanc. Wijn-achtig. Stuivend. Sappig. Fris zuurtje. Fruitig. Groene kruiden. Smaakt oké, en dat is in deze categorie zonder twijfel al een aanbeveling. Voor mij de winnaar van de categorie wit.
• Just 0 white alcoholfree [€3,49 bij Hoogvliet, Dirk vd Broek, Deka, Vomar, Plus, Spar, Deen]: fris en fruitig. Druiven niet aangegeven, dus blend. Milddroog. Smaakt oké.
• Sangre de Toro, muscat 0.0 van Torres [€6,99 bij AH]: voor twee van de drie panelleden de winnaar van de categorie wit. Redelijk droog. Beetje muscaatachtig. Wel wat reductief, een korte afdronk en wat plakkerig, maar ook meer structuur dan de andere witte alcoholvrije wijnen. De meest wijn-achtige van de witte.
• Faber sauvignon blanc, alcoholfree wine [€5,49 bij LFE / Gall & Gall]: sauvignon blanc-karakter. Wijn-achtig. Fris en fruitig met kruisbes.

Rosé alcoholvrij:
Er is van alle alcoholvrije rosé’s in de test maar één overgebleven met grote twijfel. De rest viel al meteen af. Wat vooral opvalt is dat de ‘rosé’ helemaal niet naar rosé smaakt, maar naar wit, of naar muskaat (b.v. Light Live rosé), zure sultana’s (Lussory rosé), vlierbloesem (b.v. Just rosé 0) en zelfs karton en badkamer (Vintense rosé) of zweetvoeten en kaas (Vendôme rosé). Meestal zeer onaangenaam. Geen enkele rosé-associatie en daarom kwamen ze vaak niet eens door de eerste selectie.

• Light Live rosé alcohol free [€4,99 bij Mitra]: De enige alcoholvrije rosé die de tweede ronde haalde, maar daarna in feite struikelde. We bevelen hem niet echt aan dus, maar noemen deze 0%-rosé hier toch maar (iets met “in het land der blinden in éénoog koning…”). Zeer zoet. Heeft een echte muskaat-neus en lijkt dus meer op wit dan op rosé. Smaakt ook helemaal niet naar rosé, maar gewoon naar 0%-muskaatwijn. Bij herhaalde proeving heeft deze rosé een rare smaak, gecombineerd met vierbloesem. Uiteindelijk toch niet echt een aanrader dus. Doet niet aan wijn denken. Maar voor wie van zoet en druivig hout, is dit best te doen.

Rood alcoholvrij:
Bij de categorie rood hadden we na de eerste selectie 2x ja en 4x twijfel. De Free Feather merlot [€3,99] smaakte na de tweede test gewoon vies. Rare neus, bittertje, veel zuren, gestoofd en wrang. Eerst ja, nu weg uit de selectie dus. De Aldea tempranillo 0.0% [ca. €5,95, La Source] is gewoon zuur cranberrysap. De Just 0 red alcoholfree [€3,49 bij Hoogvliet, Dirk vd Broek, Deka, Vomar, Plus, Spar, Deen] is wrang, heeft weinig geur en is een mix van karton met suiker. Brr. De Lussory premium red merlot [€6,95 bij o.a. Gall & Gall] is, zoals het hele assortiment van Lussory, behoorlijk naar. Overrijpe pruim, zuur en kaal. Blijven twee alcoholvrije rode wijnen over die onze goedkeuring konden wegdragen:

• Sangre de Toro, syrah 0.0 van Torres [€6,00 bij AH]: de winnaar bij rood en de overall winnaar. De 0.0 met de meeste structuur en het meeste wijn-karakter. Redelijk droog. Niet plakkerig zoet. Cassis, drop, laurier, peper. Beetje wrang, maar met een goede balans tussen fruit en zuren. Hier zouden we zomaar nog eens een glaasje van kunnen drinken als het moet. Een positief geluid tussen alle geklaag.
• Light Live cabernet sauvignon alcohol free [€4,99 bij Mitra]: eerste indruk is dat de rode drank niet naar rood maar naar wit (weer die muskaat) smaakt. In tweede instantie komt deze cabernet sauvignon toch door de selectie. Heeft een stevige structuur (waar waarschijnlijk de tanninerijke rode wijn van cabernet aan de basis lag). Wel een beetje wrang, maar ook fruitig en licht fris. Tenminste een wijn-indruk. Prima nummer 2.

Mix Hugo alcoholvrij:
We hadden twee mixdranken in de selectie: alcoholvrije Hugo’s. Voor wie wil borrelen met een 0%-cocktail. Echte Hugo is gemaakt met vlierbloesemsiroop, prosecco, spuitwater, muntblaadjes en limoenpartjes (en natuurlijk ijsblokjes). Je kunt de Hugo tegenwoordig ook als kant-en-klare cocktail kopen. Die pre-mixen zijn al niet zo lekker als zelf vers maken (zie hier recept voor HUGO), en een alcoholvrije HUGO is echt schrikken.

• De Light Live HUGO alcohol free [€4,99 bij Mitra] is nog de minst slechte. Wel erg kunstmatig met nepmuntsmaakje.

Eervolle vermelding:

• Weingut HAIN Traubensaft [€4,95 bij Gouden Ton]. Niet bedoeld als alcoholvrije wijn, maar gewoon druivensap van een wijnproducent. Zeer zoet. Wel wat complexer van smaak dan alle alcoholvrije wijnen die we proefden. Voor €4,95 best duur druivensap, maar goed te drinken en prima van kwaliteit. Lekker met bruiswater en ijsblokjes erin. Misschien wel beter een beter alternatief voor ‘echte’ wijn dan al die alcoholvrije ‘wijnen’.

Proost! 😉