Valle d'Aosta fumin

Wie kent ze niet, de inheemse druivenrassen van Valle d’Aosta? Petit arvine misschien nog net. Maar als je niet in Valle d’Aosta bent geweest, zul je niet zo snel blanc de Morgex, fumin, petit noir, mayolet of picotendro kennen. Het zijn allemaal inheemse druivenrassen van deze kleine Noord-Italiaanse wijnregio.

Italië is niet voor niets een van mijn favoriete wijnlanden. Als je, zoals ik, van opvallende, gekke, inheemse druivenrassen houdt, dan zit je in Italië goed. Zo’n 300 druivenrassen voor kwaliteitswijn kent men er, waarvan vele zeer lokaal gebruikt worden. Volop kansen voor een grondige ontdekkingsreis dus.
Valle d’Aosta in het uiterste noordwesten van Italië is daarop geen uitzondering. De met 700ha wijngaard kleinste Italiaanse provincie en wijnregio is een bergachtig gebied tussen de Alpen. Je kunt er prima op skivakantie en met de kabelbaan Skyway Monte Blanco kun je op 3.462m hoogte genieten van het uitzicht op de Mont Blanc.

Gletsjerwijnen

In Valle d’Aosta vind je ook de hoogste wijngaarden van Europa, tot wel 1.300m. En je komt hier ook frisse witte echte bergwijnen en ‘gletsjerwijnen’ (de Italianen zeggen: ‘bianco dei ghiacciai’) tegen.

Het wijngebied kent geen DOCG-wijnen (de hoogste Italiaanse kwalificatie) en IGT-wijnen, maar wel acht DOC’s. Naast de overkoepelende DOC Valle d’Aosta zijn dat: Arnad-Montjovet (voor rood), Blanc de Morgex et de La Salle (van druivenras blanc de Morgex), Chambave (met onder meer de rijpe ingedroogde Muscat Fléri, een passito dus), Donnas (met onder meer ‘picotendro’), Enfer d’Arvier (waar het ‘hels’ heet kan worden, met veel ‘petit rouge’), Nus en Torrette (waarbij de Torrette supérieur van de hoogstgelegen en zonnigste wijngaarden komt).

De meeste wijnen worden hier trouwens door coöperaties geproduceerd, maar er zijn ook een aantal zeer goede kleinere vignerons, zoals Les Crètes.

Inheemse druivenrassen
Deels maakt deze kleine Noord-Italiaanse wijnregio gebruik van druivenrassen die we misschien kennen uit Zwitserland, zoals de witte petit arvine of de rode cornalin. Maar Aosta heeft daarnaast heel eigen inheemse druivenrassen die je alleen lokaal aantreft. Je ziet het alleen al aan de DOC Torrette. Dat is een blend uit de Valle d’Aosta van minimaal 70% petit rouge, aangevuld met picotendro (= nebbiolo), pinot noir, cornalin, fumin, gamay, neyret, vien de Nus en/of prêmetta (= dolcetto). Zo kent deze kleine wijnregio wel meer inheemse druivenrassen. Een klein overzicht van de belangrijkste inheemse of minder bekende rassen…

Witte rassen

  • Blanc de Morgex (ook wel blanc de Valdigne, prié of prié blanc): Dit druivenras geeft pittige frisse witte wijnen met een typerend citroenaroma, florale elementen en een klein bittertje. Er worden mousserende en droge witte wijnen van gemaakt binnen de DOC Blanc de Morgex et de La Salle. Bijzonder: dit druivenras is – mede dankzij de aanplant in de koele bergen – bestand tegen de druifluis en hoeft dus niet geënt te worden op Amerikaanse onderstokken. Wordt meestal blanc de Morgex genoemd, naar de belangrijkste appellatie voor dit druivenras. Het is een van de oudste rassen van Aosta en werd al in 1691 genoemd. Er bestaat ook een kleine aanplant in Spanje (daar bekend als legiruela).
  • Petit arvine: we kennen dit druivenras het beste uit Zwitserland, met name Valais, waar het de ster is, maar het wordt ook gebruikt in Aosta (10ha). Het geeft levendige volle intense witte wijnen met een goede zuurgraad, grapefruitaroma’s en soms ziltige tonen. Er bestaan droge en zoete varianten.
Valle d'Aosta blanc de Morgex
Valle d'Aosta mayolet

Rode rassen

  • Petit rouge: het belangrijkste rode druivenras van Aosta. Geeft boerse wijnen. Is het belangrijkste bestanddeel voor de Torrette, Torrette Supérieur en Enfer d’Arvier. Geeft kruidige rode wijnen met een peperig aroma.
  • Fumin is een oud tas, het werd al in 1785 in Aosta genoemd. Het geeft volle boerse/rustieke wijnen met kersenaroma’s en structuur. Het druivenras voegt kleur en zuren toe aan een blend. Houtrijping verhoogt de kwaliteit.
  • Cornalin is een oud ras uit Aosta dat in Zwitserland bekend is als humagne rouge. Geeft wijnen met goede structuur en rustieke tannines en rokerige aroma’s met donker fruit, boomschors en peper.
  • Vien de Nus komt alleen voor in Aosta. Geeft lichte zachte wijnen en wordt uitsluitend gebruikt als blendpartner voor petit rouge en andere lokale rassen.
  • Mayolet: het ras was bijna uitgestorven, maar wordt sinds de 90-er jaren van de vorige eeuw weer gebruikt. Frisse bijna prikkende zuren, kersenfruit en zachte tannines kenmerken het druivenras. Wordt vaak geblend met petit rouge.
  • Neyret is een kruising van mayolet x roussin. Het druivenras wordt vooral gebruikt voor blends en zorgt voor kleur en alcohol.
  • Prëmetta is een synoniem van de dolcetto. Ook wel prié rouge genoemd.
  • Picotendro is een synoniem van nebbiolo.

De meest opvallende (en lekkere) wijnen van de proeverij waren voor mij:

  • De mousserende 2010 Blanc de Morgex et de La Salle, Cuvée du Prince van de Cave Mont Blanc. De wijn is gedégorgeerd in januari 2017 en is deels gerijpt op houten vaten. Méthode traditionelle. Van 100% blanc de Morgex. De leeftijd zie je ‘m niet aan. Frisse open neus. Wat prikkende mousse die in de mond schuimend is. Frisse zuren met een bittertje en de voor het druivenras kenmerkende citroenigheid. Ook wat droogbloemen en groene appel. Aardige wijn, maar een korte afdronk en geen hoogvlieger.
  • De petit arvine van coöperatie Cave des Onze Communes. 2015 Valle d’Aosta. 14% alcohol. Strogeel. Rijp geel steenfruit. Vol in de neus. Rijk in de mond. Misschien iets te weinig zuren voor een uitmuntende balans en levendigheid, maar zeer aangenaam en intens.
  • De 2009 Valle d’Aosta, fumin van Les Crêtes was voor mij de topper van de avond. Diep donker paarsrood. Donker fruit, bramen. Medium zuren. Fluweelzachte tannines. Vol en kruidig. Eucalyptus en fijne houttonen van 1 jaar houtrijping op 300-litervaten van Frans eiken. Elegante wijn van wijngaarden op 650m hoogte.
  • 2015 DOC Torrette Supérieur Vigne Rovettaz van Grosjean. Van 75% petit rouge, 10% fumin, 10% cornalin en 5% prëmetta. Volle complexe wijn met florale elementen en tonen van gebrande koffie. Mooi.

Wat een boeiende wijnproeverij van onze wijnclub Le Tire Bouchon!

Wijnroute
Meer info over percentages van de druivenrassen vind je op https://italianwinecentral.com/denomination/valle-daosta-vallee-daoste-doc/. Voor wie er zelf eens naartoe wil: er is ook een wijnroute, de Route des Vins Vallée d’Aoste. Meer info op www.routedesvinsvda.it.

Salute!

Valle d'Aosta wines